Verkeer - Gevaarherkenning Verkeersinzicht

Verkeer - Gevaarherkenning Verkeersinzicht Gevaarherkenning en verkeersinzicht bij de theorie, en in de praktijk als onderdeel van de rijtaak. Een onderdeel van zowel het theorie-examen als het praktijkexamen, dat sinds 1 maart 2009 als vast onderdeel van de examens zijn opgenomen, is het verkrijgen van voldoende inzicht in (mogelijke) gevaarlijke verkeerssituaties die zich voordoen of kunnen gaan voordoen (voorspellen). Het onderdeel gevaarherkenning bestaat uit 25 vragen, die niet voorgelezen worden en waarop slechts drie antwoorden mogelijk zijn. Van de 25 vragen moeten er minimaal 13 goed beantwoord worden, om voor dit onderdeel te kunnen slagen. Wanneer rem je, minder je snelheid en wanneer handhaaf je de snelheid binnen het onderdeel gevaarherkenning?

Wat is gevaarherkenning

Gevaarherkenning is in een onderzoek van het SWOV als volgt omschreven:
"Er zijn vele definities van gevaarherkenning in omloop, maar er bestaat geen definitie die door alle experts als de enige juiste wordt gezien. In grote lijnen omvat gevaarherkenning het proces van het tijdig opmerken, herkennen en voorspellen van potentieel gevaarlijke situaties en de keuze van de juiste handelingen om het gevaar af te wenden. Men spreekt van een potentieel gevaarlijke situatie als er een grote kans is dat er een ongeval gebeurt wanneer het gedrag niet wordt aangepast".

Welke vaardigheden spelen bij verkeersinzicht en gevaarherkenning een rol

Vaak wordt gevaarherkenning alleen omschreven als het herkennen van opdoemend gevaar. Maar volgens Groeger (2000) spelen er bij gevaarherkenning vier verschillende vaardigheden een rol:
  • Het vroegtijdig zien van het opdoemende gevaar.
  • De inschatting van de omvang van het gevaar.
  • De keuze van de handelingen om het gevaar af te wenden.
  • De uitvoering van de gekozen handelingen om het gevaar af te wenden.

Evaluatie van het theorie-examen

Tussentijds heeft er een evaluatie over de gevaarherkenning plaatsgevonden. Een evaluatie die zeker nut heeft gehad, als je nagaat dat er al verschil in benadering bestaat -ten aanzien van de gevaarherkenning- tussen min of meer gelijke verkeerssituaties in de verschillende theorieboeken. Waar je in het ene theorieboek moet remmen (A), moet je in het andere theorieboek van het gas (B). Voor de aspirant-automobilist wordt het er niet makkelijker op. Deze vergelijking is mijn persoonlijke mening en gebaseerd op de nieuwste theorieboeken van VekaBest en Verjo. Alhoewel het verschil in inzicht en benadering van de vragen gering is, geeft dit echter wel aan dat het -binnen het steeds wisselende verkeer- soms lastig is tot een eenduidig antwoord binnen de gevaarherkenning te komen.

Persoonlijke visie op de gevaarherkenning

In tegenstelling tot wat je (uiteindelijk) in de lesauto en bij het toepassen van 'het nieuwe rijden' leert, moet je vele situaties benaderen alsof je ze vrij laat ziet, dan wel opmerkt. Naar mijn mening moet je uiteindelijk in de praktijk -als je voldoende ver vooruit kijkt en de voor jou belangrijke informatie er uit filtert- vaak al een voorspelling hebben gemaakt op een aankomende verkeerssituatie, zodat je het rijgedrag hier al eerder op hebt aangepast.

Gevaarherkenning op het theorie-examen

Keuzemogelijkheden bij gevaarherkenning op het theorie-examen

Je hebt binnen het onderdeel gevaarherkenning de keuze uit drie mogelijkheden, namelijk:
  • A. Remmen - flink snelheid verminderen of zelfs geheel stoppen.
  • B. Gas loslaten - snelheid minderen en voorbereid zijn op een andere keuze.
  • C. Niets - door blijven rijden met een zelfde snelheid.

Algemene aandachtspunten bij gevaarherkenning op het theorie-examen

Pas de geldende verkeersregels toe, let goed op verkeerstekens, markeringen en dergelijke en houd rekening met zaken als weersomstandigheden, de conditie van de weg, doorstroming, milieu en veiligheid. Kijk ook goed of -op de foto's die je bij het examen te zien krijgt- het verkeersbeeld achter de auto in de achteruitkijkspiegel/binnenspiegel is geprojecteerd en je mogelijk kort door een ander voertuig wordt gevolgd. Dit bepaalt mede of je veilig kunt remmen of snelheid kunt verminderen.

Maak een keuze of onderscheid in je benadering en denken bij de gevaarherkenning tussen verkeerssituaties die afgebeeld zijn:
  • Binnen de bebouwde kom.
  • Binnen erven en 30-km-zones.
  • Buiten de bebouwde kom.
  • Op de autoweg.
  • Op de autosnelweg.

Binnen de bebouwde kom ligt het accent op de zwakkere verkeersdeelnemers in verschillende omgevingsomstandigheden, condities van de weg, kruispunten, scholen, winkelcentra, bushaltes etc. Buiten de bebouwde kom en op autowegen en autosnelwegen ligt het accent op inhalen en voorbij gaan, invoegen en uitrijden, volgafstand, snelheid, weerscondities etc.

Remmen - Gas loslaten - Niets

Voor de keuze A (rem) B (gas loslaten) C (niets) valt aan het volgende te denken:
als je uit gaat van de maximaal toegestane snelheid die ter plaatse geldt, rem (A) je bijna altijd binnen een verkeersbeeld met:
  • Zwakke of instabiele weggebruikers.
  • Smalle wegen en tegenliggers.
  • Stremming of obstakels op de rijbaan.
  • Slechte conditie van de weg.
  • Inhalen en tegenliggers.
  • Onoverzichtelijke en gevaarlijke kruispunten.
  • Drukke (winkel)gebieden, nabijheid scholen e.d.
  • Onoverzichtelijke of scherpe bochten.
  • Ontstaan van stremming of file.
  • Grote snelheidsverschillen tussen bestuurders onderling.
  • Slechte weersomstandigheden.

Het los laten van het gas (B) pas je toe als je de verkeerssituatie niet vertrouwt, maar deze wel goed kunt overzien en deze geen direct gevaar oplevert. Ga hierbij uit van een gepaste rijsnelheid binnen de situatie (zie de aangegeven snelheid op snelheidsmeter op de getoonde afbeeldingen).

Je doet niets (C) als de verkeerssituatie goed is te overzien, je geen direct gevaar hebt te verwachten, je voldoende ruimte op de weg hebt om je actie uit te voeren, de snelheidsverschillen tussen bestuurders onderling niet te groot zijn, een zijdelingse verplaatsing veilig kunt uitvoeren, de weersomstandigheden goed zijn etc.

Lees verder

© 2008 - 2024 Jvd, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Gevaarherkenning: remmen, gas loslaten of niets doenGevaarherkenning: remmen, gas loslaten of niets doenSinds 1 maart 2008 is gevaarherkenning een verplicht onderdeel bij het theorie-examen. Je krijgt 25 vragen over uiteenlo…
Tips om je auto theorie-examen te halenTips om je auto theorie-examen te halenHet auto theorie-examen bestaat uit twee onderdelen: gevaarherkenning en verkeersregels & verkeersinzicht. Samen zijn he…
Vernieuwd theorie-examen voor het rijbewijs bij het CBRnieuws uitgelichtVernieuwd theorie-examen voor het rijbewijs bij het CBRHet CBR heeft het afnemen van het theorie-examen vernieuwd. Het oude systeem om examens voor de verkeerstheorie af te ne…
Auto theorie examen: tips and tricksAuto theorie examen: tips and tricksWanneer je je autorijbewijs wilt behalen zal je moeten slagen voor het praktijk examen en het theorie examen. In dit art…

Verkeer - Nieuwe verkeersregels vanaf 2008Verkeer - Nieuwe verkeersregels vanaf 2008De aangepaste verkeersregels en verkeersborden vanaf 1 april 2008. Op 1 april 2008, 1 mei 2009 en 1 juli 2010 zijn er ee…
Verkeer - Verkeersregelaars en WegmarkeringenVerkeer - Verkeersregelaars en WegmarkeringenBij deelname aan het Nederlandse verkeer worden we geconfronteerd met vele verkeersborden. Over het algemeen zal het nal…
Bronnen en referenties
  • Autorij-instructie.nl
  • SWOV
Reacties

Wouter, 06-05-2016
Ik ben het eens dat dit één van de moeilijkste onderdelen is van zowel theorie als de praktijk. Maar het valt zeker goed te leren. Ik ben rij-instructeur voor de categorie B (personenauto) en merk dat dit onderdeel moeilijk is voor de leerlingen. Maar het heeft in grote mate te maken met ver vooruitzien (op tijd gaan waarnemen) en daarna op tijd gaat handelen en je taken goed verdelen zodat je op tijd de juiste beslissingen kunt nemen. Deze taakprocessen moeten t.z.t. automatisch worden uitgevoerd. Dus Waarnemen, Voorspellen, Evalueren, Beslissen, Handelen. Deze cyclus doorloopt men iedere keer. Een voorbeeld: Stel je nadert een gelijkwaardig kruispunt. Je weet dat je bestuurders van rechts voorrang moet verlenen. Waarnemen: Is het kruispunt overzichtelijk of onoverzichtelijk, wat voor kruispunt is het?. Voorspellen: Is het een druk kruispunt en met wie moet ik rekening houden? Evalueren: Met welke snelheid nader ik het kruispunt aan de hand van de vorige criteria? Beslissen: Nu ga ik aan de hand van mijn vorige taakprocessen een juiste beslissing nemen. Handelen: Ik heb gezien dat het een overzichtelijk kruispunt is, ik heb mijn kijktechniek op tijd uitgevoerd, Voor-Links-Voor-Rechts. Er komt geen bestuurder van rechts, dus nu ga ik besluitvaardig handelen om het kruispunt vlot en veilig over te steken. Ik hoop dat ik het op deze manier meer inzichtelijk heb gemaakt. Succes! Reactie infoteur, 06-05-2016
Ben het theoretisch helemaal met je eens Wouter.
De moeilijkheid is met name bij de gevaarherkenning dat men tijdens het theorie-examen statische vragen krijgt voorgelegd, waarop men de keuze moet baseren. Doorlopen van de taakprocessen of het proces -bij een wijzigende situatie- opnieuw doorlopen valt binnen de vraagstelling niet of nauwelijks toe te passen
Dat er (slechts) 13 vragen goed beantwoord moeten worden om voor dit onderdeel te slagen geeft al aan dat het niet zo eenvoudig ligt.

Daarnaast vindt het theorie-examen veelal plaats in een fase binnen de opleiding dat bepaalde zaken (vooral het kijken in de breedste zin van het woord) nog in ontwikkeling zijn.

Je voorbeeld van het doorlopen van de taakprocessen is duidelijk en kan lezers wellicht tot hulp zijn.

Mvg - Sjaak

Jos Gulpen, 20-05-2013
Hoi Hoi, Heb al meer dan dertig jaar het rijbewijs heb alle toetsen gedaan vele gezakt alleen door gevaar herkenning. Het is waar daar staat het zo en daar weer anders. Ik vind het zeer verwarrend remmen of afremmen of is gas na laten ook afremmen mijn vrouw is er ook mee bezig en zakt ook steeds door de gevaar herkenning. Voor mij is dit meer in een praktijk les te leren dan theoretisch. Op 65 vragen twee vragen over voorrang, is dit niet belangrijk. schijnbaar niet. Wel een vraag waar drie fietser naast elkaar rijden wat te doen? antwoord c niets. Hier zijn geen woorden voor. Hier moeten alle rijschool houders iets gaan aan doen. Hoop van hat dat mijn vrouw slaagt? Reactie infoteur, 20-05-2013
Beste Jos,

Het onderwerp is inderdaad lastig; dit is dan ook de reden dat je "slechts" ongeveer de helft goed hoeft te hebben.
Uiteraard groeit de gevaarherkenning en het verkeersinzicht met de jaren. Tijdens de rijlessen zal je nooit alle verkeerssituaties meemaken die je later -na het behalen van je rijbewijs- wel tegen zult komen. Het creëren van een stukje bewustwording tijdens de opleiding is mijn inziens dan ook niet zo verkeerd. Nogmaals het wordt soepel beoordeeld.
Ook zal je bij de opgaven minder vragen tegen komen die al in verkeersregels geregeld of vastgelegd zijn. Dit zou immers al bekend moeten zijn vanuit de theorie. Dat wat in de theorie al geregeld is zal over het algemeen niet zo veel problemen geven; uitzonderlijke verkeerssituaties waarbij mogelijk gevaar kan ontstaan en waarbij een (groeiend) inzicht wordt verwacht wel.
Mijn advies: probeer zo logisch mogelijk na te denken, vul altijd een antwoord in en kies bij twijfel voor gas los laten. Een garantie is het niet, maar mogelijk helpt het.
Succes voor je vrouw!

Mvg - Sjaak

Fraknoise, 26-10-2011
Ik ben van mening dat de rijschoolwereld massaal in protest moet komen tegen deze manier van examineren. Als eerste is 'gevaarherkenning' iets dat niet onder 'theorie' valt, maar onder praktijk. En dat zou dan al door het praktijkexamen afgedekt moeten zijn. Ten tweede is het in mijn ogen volkomen waanzinnig om een dynamische situatie (verkeer…) op basis van een stilstaande foto te laten beoordelen. Het staat zo ver af van de werkelijkheid, dat de toetsing niets zegt over het inzicht dat met poogt te toetsen. Bovendien: les één in de didactiek is dat je inzicht niet kunt toetsen met meerkeuzevragen.
Ik ben er voorstander van om het theorie examen te laten zijn wat het moet zijn: een theorie examen. Waarin dus de wegenverkeerswet en het begrip daarvan getoetst wordt. Dat is voldoende belangrijk om veel aandacht aan te besteden. Nu gaat energie en tijd verloren aan het zinloze leren te begrijpen van de manier waarop je de gevaarherkenning vragen kunt maken. Ik begrijp echt niet waarom de rijschoolwereld dit accepteert. Reactie infoteur, 27-10-2011
Beste Fraknoise,

Je hebt gelijk dat je binnen je betoog vraagtekens plaatst bij de beoordeling van statische beelden. Mijn inziens kan het echter geen kwaad enig bewustzijn te kweken bij voorbeelden van potentieel gevaar op de weg, anders dan via de regels uit het RVV en de Wegenverkeerswet alleen.
Dat statische beelden niet altijd tot een éénduidig antwoord leiden, wordt weerspiegeld in de beoordeling, die een score van plusminus 50 procent verlangt.
Uiteraard groeit verkeersinzicht en het herkennen van gevaar met de jaren, maar deze onderwerpen geven je mijn inziens wel een kapstok om kandidaten duidelijk te maken hoe ze het verkeer moeten 'lezen'. Binnen de theorieles worden deze onderwerpen onderbouwd en probeer ik een vertaalslag te maken naar situaties die men in de praktijk meegemaakt en/of gezien heeft. Of omgekeerd: refereren aan de gevaarherkenning / het verkeersinzicht tijdens de praktijkles. Dit voedt wel degelijk de manier waarop men naar het verkeer kijkt, ook al is er niet altijd een antwoord te geven die in een dynamische situatie de absolute oplossing zou zijn.
Het vraagt in ieder geval van de kandidaat om 'analytisch' met het verkeer bezig te zijn, hetgeen -naar ik hoop- een stuk begrip en bewustwording teweeg brengt ten aanzien van het eigen gedrag en het gedrag van anderen én de gevolgen hiervan in het verkeer.
Je moet je ook realiseren dat zich tijdens de praktijklessen lang niet alle verkeerssituaties voordoen die we -door de jaren heen- in de dagelijkse praktijk wel meemaken. Dit is geen tekortkoming binnen de rijopleiding, maar een simpel gevolg van de verkeersituaties zoals zich die aandienen tijdens de rijlessen. Je kunt bepaalde situaties wel opzoeken, maar niet sturen.
Als kandidaten dan als extra aandachtspunten ten aanzien van mogelijk gevaar en niet geregelde verkeerssituaties (verkeersinzicht) mee krijgen -ook al dekt dit de parktijk niet volledig af- lijkt me alleen maar positief.

Mvg - Sjaak

Dylan, 11-08-2011
Ondanks dat dit artikel wel duidelijk en juist is, komen jouw voorbeelden totaal niet overheen met die van VERJO daar moet je veel vaker gas loslaten dan remmen. Ik weet ook niet meer wat ik moet geloven, ik heb zelfs een keer precies dezelfde situatie gehad met de ene keer gas loslaten en de andere keer remmen. Ik krijg het idee dat het puur is gebaseerd op mening, en punten die niet duidelijk zijn in het voorbeeld.En dan bedoel ik die van VERJO want ik vind jou beredenering wel logisch maar doet het CBR het ook zo of op de manier van VERJO. Want in de oefenexamens zak ik telkens op gevaarherkenning, de verkeers regels ken ik wel. Reactie infoteur, 11-08-2011
Beste Dylan,

Ik heb de algemene aandachtspunten erbij gezet omdat ik het zelfde probleem constateer.
De vragen en afbeeldingen van zowel Verjo als Vekabest heb ik naast elkaar gelegd en waar je bij de één het gas los laat, moet je bij de ander remmen of b.v. niets doen. En dit in min of meer vergelijkbare omstandigheden.
Het geeft alleen maar aan dat geen enkele situatie het zelfde is en de beoordeling van plek tot plek kan verschillen.
Probeer de situaties toch zo logisch mogelijk te benaderen, bekijk de situatie op de afbeelding goed en probeer de gevolgen van een eventuele beslissing te overzien, zonder er te veel bij te verzinnen.
Op de ene afbeelding zal de situatie duidelijker zijn dan op de andere. Enige troost is dat je 'slechts' de helft (-1) goed hoeft te hebben.
Overigens vind je hier http://www.autorij-instructie.nl/?p=744 een aantal voorbeelden zoals deze op de site van het CBR zijn weergegeven.

Mvg - Sjaak

Danny Florijn, 19-05-2011
Ik heb veel gehad aan dit artikel! de eerste keer dat ik theorie examen ging doen had ik dit artikel nog niet gezien en deed ik alles uit mijn hoofd. ik vond het al raar dat in je theorie boek niet veel uitleg word gegeven over gevaarherkenning! ik zat precies op het randje qua goed en fout. nu weet ik hoe de vragen zijn en nu ik dit gelezen en geleerd heb snap ik het veel beter en krijg ik een betere indruk! Reactie infoteur, 19-05-2011
Bedankt voor het compliment Danny en… nu op naar het rijbewijs!

Jvd (613 artikelen)
Laatste update: 30-09-2016
Rubriek: Auto en Vervoer
Subrubriek: Verkeer
Bronnen en referenties: 2
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.