Wat is een ligfiets?

Een ligfiets is een bijzonder soort fiets waarop je niet zoals gebruikelijk met je zitvlak op een zadel zit, maar in een schaalvormige zitkuip. Deze geeft ook steun aan je onderrug. Je benen bevinden zich daarbij niet onder je, maar voor je, waar zich ook de trappers bevinden. Op een ligfiets zit je daardoor lager dan op een gewone zitfiets. Globaal zijn er twee technische mogelijkheden voor de aandrijving Een ligfiets is een bijzonder soort fiets waarop je niet zoals gebruikelijk met je zitvlak op een zadel zit, maar in een schaalvormige zitkuip. Deze geeft ook steun aan je onderrug. Je benen bevinden zich daarbij niet onder je, maar voor je, waar zich ook de trappers bevinden. Op een ligfiets zit je daardoor lager dan op een gewone zitfiets. Globaal zijn er twee technische mogelijkheden voor de aandrijving. Achterwielaandrijving met een lange ketting of voorwielaandrijving met een korte ketting, waarbij het sturen mogelijk is dankzij het zogenaamde kantelknik-mechanisme. Veel ligfietsen hebben een klein voorwiel en een groter achterwiel. De afstand tussen het voor- en het achterwiel kan verschillen. Hoe korter de wielbasis, hoe wendbaarder de fiets. In de stad is dit een voordeel, maar voor langere afstanden is een ligfiets met een grotere wielbasis beter, omdat hij rustiger stuurt.

De voor- en nadelen van een ligfiets

De belangrijkste voordelen van de ligfiets zijn dat je er comfortabeler op zit en dat je een hoge snelheid kan bereiken. Een ligfiets is comfortabeler omdat je ontspannen ligt, in plaats van dat je op een klein zadel zit. Daardoor worden niet alleen een deel van je billen, maar ook je rug ondersteund. Door deze ontspannen houding zul je geen last hebben van zadelpijn, of van krampachtige schouders of nek. Zelfs als je ongetraind bent, is het mogelijk om zonder zadel- en spierpijn direct tochten te maken van honderd kilometer of meer per dag. Als je graag lange fietstochten maakt in de natuur, dan heb je op de ligfiets nog een voordeel. Door de houding heb je er een ruimer blikveld op dan op de gewone fiets, zodat je meer kunt genieten van de omgeving.

De ontspannen houding, en de ondersteuning van de rug, maakt de ligfiets ook bij uitstek geschikt voor mensen met rugklachten. Ligfietsen kunnen zelfs vaak met relatief eenvoudige aanpassingen geschikt gemaakt worden voor mensen die een lichamelijke handicap hebben. Een ligfiets met voorwielaandrijving en kantelknik-besturing kan bijvoorbeeld door toevoeging van een terugtraprem geschikt gemaakt worden voor iemand zonder armen. Zelfs mensen zonder benen kunnen fietsen op een ligfiets, als die is omgebouwd om met de armen te worden worden aangedreven.

Omdat je lager en platter ligt vang je op een ligfiets veel minder wind dan op een zitfiets. Daardoor is de luchtweerstand lager, wat betekent dat je op een ligfiets een hogere snelheid kunt halen met dezelfde inspanning, of dezelfde snelheid met minder inspanning. Door je af te zetten tegen de zitting kun je meer kracht zetten en hoef je, bijvoorbeeld bij een beklimming, niet op de pedalen te gaan staan zoals bij een gewone fiets. Wil je echt snelheid maken, dan zul je wel eerst aan de andere houding moeten wennen, en de andere manier van bewegen zul je moeten trainen. Als je als getrainde fietser overstapt op de ligfiets zul je de eerste twee maanden nauwelijks sneller zijn dan op de zitfiets. Maar vanaf dan zul je je spieren hebben getraind en veel sneller zijn dan voorheen.

Als grootse nadeel van de ligfiets wordt de hogere prijs genoemd. Ze worden niet massaal geproduceerd in China zoals de gewone fiets, maar vooral in kleine Nederlandse werkplaatsen. Dat merk je dan ook aan de prijs, de goedkoopste nieuwe ligfiets kost rond de duizend Euro. Daarnaast kan het onderhoud een probleem zijn, als je niet in een dicht bevolkt gebied woont met voldoende fietsenmakers. Niet iedere fietsenmaker is bereid om je ligfiets te onderhouden en te repareren. Dus het is zoeken naar een fietsenmaker die dat wel wil doen, die zijn er ook want de techniek is in wezen hetzelfde.

Verder is een ligfiets vergeleken met een gewone fiets over het algemeen iets minder wendbaar, vooral bij ligfietsen met een zogenaamd onderstuur. Dit maakt de ligfiets minder geschikt voor de acrobatische toeren en snelle wendingen, die je als fietser regelmatig moet uithalen in het verkeer van grote steden. Ook even snel over je schouder kijken is er op de ligfiets niet bij. De oplossing hiervoor zijn achteruitkijk-spiegeltjes, maar de ligfiets blijft achter wat betreft tussen wachtende auto´s manoeuvreren en snel even een stoepje op en af. Reflectors en verlichting voor de eigen zichtbaarheid zijn op een ligfiets geen overbodige luxe, maar dat geldt evengoed voor de gewone fiets.

Wedstrijden

Net als met klassieke racefietsen, de snelle varianten van de gewone fiets, kun je ook met een ligfiets meedoen aan wielerwedstrijden. Omdat een ligfiets met dezelfde inspanning sneller is, heeft de UCI, de Internationale Wielerbond, de ligfiets echter verboden. Dit nadat in de jaren dertig van de vorige eeuw een onbekende wielrenner op een ligfiets alle toenmalige kopstukken van de Tour de France er uit fietste. Ligfiets-wedstrijden vallen daarom niet onder het reglement van de UCI, maar onder dat van de IHPVA, de International Human Powered Vehicle Associaton. Het reglement van de IHPVA is, in tegenstelling tot dan van de UCI, veel vrijer. Dit maakt innovaties mogelijk, want de doelstelling van de HPVA is dat de winnaar degene is die mens en voertuig het beste op elkaar af weet te stemmen. De NVHPV, de Nederlandse afdeling van de IHPVA, organiseert een zomer- en een wintercompetitie en Cycle Vision, het jaarlijkse ligfiets-weekend.

Fietsen op een ligfiets kun je heel snel leren als je al kunt fietsen op een gewone fiets. Over het algemeen heb je binnen een minuut of vijf de slag te pakken en voel je je na een paar uur al redelijk zeker. De snelheidsduivels onder ons, moeten er om dezelfde of een grotere snelheid te halen, wel enige weken tot maanden trainen in de nieuwe houding. Als je overweegt om een ligfiets aan te schaffen, informeer je dan goed over de mogelijkheden. Hou hierbij vooral in gedachten wat je wilt met de fiets: ritjes maken in de natuur of soms ook boodschappen doen in de stad, alleen recreatief rijden of ook meedoen aan wedstrijden. Als je weet wat je wilt, kun je gaan informeren bij de ligfietsen-werkplaatsen, om te kijken wie van hen de voor jou ideale ligfiets in elkaar zet.