Een ballonvaart van A tot Z

Het gaat gebeuren, Uw eerste ballonvaart, het is zover en U rijdt naar de afgesproken plek waar U door twee personen welkom wordt geheten. Naast hen staat een stevige auto met daarachter een aanhangwagen. U bent gekleed in een lange broek en draagt stevige schoenen want dat heeft men U geadviseerd. Wat gebeurt er allemaal, wat wordt er van U verwacht ? De ballonvaart van A tot Z uitgelegd en al Uw vragen beantwoord. De aanhangwagen gaat open en er wordt een mand naar buiten getrokken. U mag daarbij graag een handje helpen. In de mand bengelt aan enkele kabels een tweepits gastoestel, althans zo lijkt het. Op de bodem van de mand ligt een grote stoffen zak met nog onbekende inhoudt. U ziet dat de piloot en volger een viertal gascilinders uit de aanhangwagen pakken en naast de mand zetten. Vervolgens wordt U weer te hulp gevraagd om een hele grote stoffen zak naar buiten te trekken, oeps, een zware klus en niet gek dat hulp wordt gevraagd. De zak wordt op ongeveer 5 meter afstand van de mand neergelegd, precies op de plek waar de piloot dat wil. Uiteindelijk wordt een enorme propeller links naast de mand gezet.

Terwijl U de vrijheid krijgt om toe te kijken en foto’s te maken, ziet U hoe de piloot en volger de mand in orde gaan maken. Het gastoestel blijkt de dubbele brander te zijn en die wordt voorzichtig uit de mand getild en in het gras gelegd. U ziet dat de piloot in de mand gaat staan en de vier gascilinders stuk voor stuk van de volger overneemt en in de mand plaatst, in iedere hoek één. De cilinders sjort hij vervolgens stevig vast met voor iedere cilinder twee stevige veiligheidsriemen. Vervolgens wordt de inhoud van die zak in de mand duidelijk en er worden vier kunststof stokken en vier even lange zachte kussens met daarin een ritssluiting voor de dag gehaald. De stokken worden in vier openingen in de hoeken van de mand gestoken en vervolgens wordt de brander op de stokken geplaatst en gelijk ziet de mand er al uit zoals U dat had verwacht. De piloot pakt de op de hoeken van de mand hangende stalen kabels en haakt die met stevige bajonethaken vast aan het branderframe boven hem. Aan iedere hoek van de brander bengelt een gasslang naar beneden en de piloot, die nog steeds in de mand staat, maakt twee gasslangen vast aan de twee voorste flessen en twee aan de achterste flessen. Hij pakt een paar handschoenen en waarschuwt U dat U niet hoeft te schrikken maar dat hij even de branders wil uittesten. U heeft de camera in de aanslag terwijl de piloot enkele kraantjes zowel aan de flessen als aan de brander opent. Een gigantische vlam spuit uit de brander als hij een grote kraan boven hem opent en U heeft Uw eerste foto’s te pakken.
De piloot controleert of er voldoende druk is, of er lekkages zijn, of de slangen goed zijn aangesloten en of de vlam naar tevredenheid is. Nadat hij dat een aantal malen heeft gedaan bergt hij de gasslangen en de stalen kabels handig op langs de vier kunststof stokken waarop de brander rust door er de vier beschermende kussens omheen te ritsen.

Nadat er nog wat papieren en instrumenten in diverse tassen binnen in de mand zijn geplaatst, wordt U bij de piloot geroepen die nu naast de mand staat. Hij staat er op U het een en ander te vertellen over de ballonvaart en houdt de zogenaamde passagiersbriefing die zowel voor Uw als zijn veiligheid van belang is.
Hij vertelt U:

• dat U voor, tijdens en na de vaart nergens mag roken in de buurt van de ballon (omdat U anders wel eens op een andere manier de lucht in zou kunnen gaan)
• dat U na de vaart pas uit de mand mag stappen als hij dat aangeeft en nooit eerder (immers als de ballon nog warm is en uit de mand 80 kilo wegvallen dan schiet de ballon weer de lucht in)
• dat U zich, indien nodig, alleen mag vasthouden aan de in de binnenkant van de mand aangebrachte lussen van touw
• dat het verlokkelijk is om aan gaskranen te draaien, knopjes in te drukken of aan diverse touwen te trekken maar dat dit ten strengste verboden is
• dat U bij de landing in ieder geval met alle neuzen, de bovenste en de twee van Uw voeten, in de vaarrichting moet staan en door Uw knieën moet zakken (zo voorkomt U dat U omzwikt en spaart U Uw rug als de landing onverhoopt wat harder is)
• dat U voor de landing nog gewaarschuwd zult worden en dan alles binnenboord moet houden en losse delen zoals film- of fotocamera’s even veilig moet opbergen
• dat hij als piloot onderweg alle obstakels en zeker hoogspanningslijnen zal ontwijken maar dat U hem als passagier best mag aanspreken als U de indruk heeft dat hij iets niet gezien heeft
• dat U altijd alle aanwijzingen van de piloot dient op te volgen

Als U denkt dat U nu mag instappen, heeft U het mis want U ziet dat de piloot samen met de volger achter de mand gaat staan en de mand omkiepert waardoor deze op zijn zijkant komt te liggen. Dat schiet niet op denkt U maar het tegendeel is waar want de grote zware zak wordt geopend en de ballon zelf wordt er een klein stuk uit getrokken. De piloot sjort links en rechts wat aan het stof, legt wat kabels bloot en maakt dan aan alle vier de hoeken van de brander een aantal stalen kabels van de ballon zelf vast. Zijn volger heeft in dezelfde tijd een touw verbonden tussen de mand en de auto. Dat vindt U echter niet logisch dus daar heeft U wel een vraag over. Het gaat om de “quick release” want zo noemt hij dat ding. Dat touw zorgt er voor dat bij een sterke wind of plotselinge windvlaag voorkomen wordt dat de ballon wordt weggeblazen. Niets is vervelender als U samen met de piloot moet toezien hoe de ballon over de grond wordt weggesleept en U er achter aan moet hollen om hem te grijpen. Daarnaast voorkomt het touw dat de ballon vroegtijdig opstijgt. Als de ballon gaat stijgen kan de piloot de sluiting waarmee het touw aan de mand zit openen en is de verbinding verbroken. Dat weten we ook weer.

Weer wordt Uw hulp gevraagd en weer met die zware stoffen zak waar de ballon nog in zit. U wordt nu verzocht te helpen bij het wegslepen van de zak in de door de piloot aangegeven richting en ziet hoe het kleurrijke nylon doek uit de zak rolt. Het werk wordt steeds lichter totdat de ballon in zijn volle lengte op het gras ligt. De piloot en volger zijn kennelijk nog niet tevreden en vragen Uw hulp om het doek naar links en rechts van de mand uit te trekken en voor het eerst ziet U de vorm van de ballon echter nog plat en futloos op de grond. De volger is een lange grijze lijn vanaf de bovenzijde van de ballon helemaal uit aan het rollen en de piloot gaat kennelijk over rode lijnen want hij is aan het ondereinde van de ballon een rood touw aan het uitrollen en gespt dat vast aan het branderframe.

Weer vraagt de piloot om hulp en maar al te graag neemt U de volgende klus aan. U krijgt dit keer zelfs handschoenen uitgereikt en moet deze aan doen. Dan wordt van U gevraagd de mond van de ballon open te houden en dat enige tijd vol te houden, zo lang dat de ballon bol komt te staan. De piloot waarschuwt dat hij daarna met de grote vlam hete lucht in de ballon zal blazen waardoor deze van de grond zal komen. Hij belooft U dat hij U een teken geeft wanneer U los mag laten en vraagt U om dan direct naar de mand te komen om te helpen deze rechtop te zetten en vervolgens aan de grond gedrukt te houden. Nou, dat klinkt niet best en je zegt dat je best wel bang bent voor de hitte van de vlam en dat U wellicht niet sterk genoeg bent om de mand aan de grond gedrukt te houden. Dat is precies wat de piloot wil horen en hij vult aan dat U zich , als het te heet mocht worden, met Uw lichaam achter de dikke onbrandbare stof die beneden aan de ballon zit, kunt verschuilen. Daarna drukt hij U op het hart dat U de mand altijd moet los laten als hij niet meer te houden is en dat U zeker niet met Uw hele gewicht aan de mand mag gaan hangen. Belangrijk is namelijk dat U Uw voetjes altijd aan de grond houdt want je mag er niet aan denken dat je, bengelend aan de mand je eigen gewicht op 20 meter hoogte niet meer kunt houden en dan de mand los moet laten. Benieuwd naar wat komen gaat, houdt U de onderzijde van de ballon omhoog en wordt de grote ventilator naast de mand gestart. De ballon reageert er direct op en als wilde golven in een meer beweegt het stof. De opening wordt steeds groter, zelfs zo groot dat U tot het uiteinde kan kijken en tot Uw verbazing ziet dat de volger daar haastig een erg groot gat met een stuk stof en wat klittenbandjes aan het dichtmaken is.

Als dat geen vragen oplevert dan weet je het niet meer want je had een ballon zonder gat verwacht. De piloot legt het graag uit en vertelt dat dit gat noodzakelijk is om hete lucht te laten ontsnappen waarbij de ballon hoogte zal verliezen, handig als je wilt landen. Hij stelt U gerust dat het stuk stof dat in dat gat wordt vastgemaakt middels klittenband aan de ballon is bevestigd met vele lijnen. Die lijnen zorgen er voor dat het stuk stof precies op zijn plaats blijft. Door de druk van de hete stijgende lucht wordt voorkomen dat er nog hete lucht kan ontsnappen want het gat wordt door de stof afgesloten. Andere lijnen zorgen er voor dat de piloot middels het rode touw dat stuk stof naar beneden kan trekken waardoor wel hete lucht ontsnapt. De ballon reageert er op door hoogte te verliezen en daarmee is gelijk duidelijk waarom de piloot het niet leuk vindt als U aan de rode lijn trekt. Ja, dat zal dan allemaal wel maar waarom wordt dat dan nu met klittenbandjes vast gemaakt ? “Slimme vraag ja”, zegt de piloot. “Omdat de ballon nu slechts gevuld wordt met koude lucht van de propeller zou dat stuk stof niet op zijn plek blijven want er is nog geen hete lucht die het naar boven drukt. Het zou dan ook geen zin hebben om hete lucht de ballon in te jagen als er boven nog steeds een gat zit dus vandaar wordt deze vast geklit.

Daar sta je dan met de onderzijde van de ballon in de hand en U ziet dat de ballon de helft van zijn vorm heeft. U krijgt een teken van de piloot dat er wat staat te gebeuren en dat mag je wel zeggen ja. Boven het lawaai van de propeller uit hoort U de herrie van de brander en gelijk krijgt U het een stuk warmer. U ziet dat de ballon er onmiddellijk op reageert en na enkele vuurstoten komt het stof van de grond af. U krijgt een seintje en ziet nog net dat de mand door de ballon rechtop wordt getrokken en zoals beloofd houdt U de mand aan de grond. Nog wat vuur en de ballon hangt netjes boven de mand. De piloot vraagt U nu in de mand te stappen en natuurlijk doet U dat want U heeft immers gehoorzaamheid aan de piloot beloofd.

U ziet nu de volger pas weer en hij komt met dat grijze touw dat eerst op de grond lag aan lopen en geeft dat touw aan de piloot die dat achter een klittenbandje vastzet in de mand. De piloot is druk in de weer en je vraagt aan de volger wat dat nu weer voor touw is. Hij legt uit dat het de kroonlijn is, een lijn die boven aan de top van de ballon is bevestigd. De lijn heeft hij tijdens het opzetten vast gehouden om te voorkomen dat de ballon door de wind naar links en rechts wordt geblazen of om te voorkomen dat de ballon doorschiet als hij rechtop komt. Hij verklapt al dat je na de landing de ballon aan deze lijn kunt omtrekken maar zover is het nog niet. Als de ballon helemaal bol is trekt de piloot volop aan de rode lijn en horen we de klittenbandjes los schieten. De volger legt uit dat de klittenbandjes niet meer nodig zijn en dat het stuk stof dat hij de parachute noemt nu door de druk van de hete lucht op zijn plaats wordt gehouden.

De piloot geeft aan dat hij wil vertrekken en door wat langer te branden stijgt U langzaam op. Het touw dat aan de auto vastzit komt even strak te staan maar wordt door de piloot gemakkelijk los getrokken. De ballon is los en de wind neemt het over en bepaalt welke kant U op gaat. U maakt weer foto’s en hoort dat de piloot in het Engels iets tegen zijn vader in het hotel zegt, kennelijk dat zijn vrienden komen of zo ?? Wat was het ook alweer, pappa hotel en charly, oscar en nog iemand ?? De piloot heeft nu wat meer tijd en legt uit dat hij zojuist de verkeerstoren heeft opgeroepen met het zogenaamde callsign, het kenteken van deze ballon dat zoals bij ieder Nederlands luchtvaarttuig begint met de letters PH (Pappa Hotel). Hij zegt dat hij verplicht is contact te onderhouden in dit gebied omdat hij dicht bij een luchthaven zit. U geniet van de vaart en merkt dat U met de mensen aan de grond kunt praten. U merkt ook dat honden fel reageren op de branders, hoe hoog U ook zit. U merkt dat de piloot een heel andere brander gebruikt als hij paarden, koeien, schapen of wat voor dieren dan ook ziet. Die brander maakt veel minder geluid en de dieren lijken daar niet van te schrikken.
Hij legt U uit dat het de zogenaamde koeienbrander, ook wel veebrander genoemd is en dat die speciaal voor dat doel is ontwikkeld. Om hetzelfde vermogen te krijgen moet hij die brander wel iets langer gebruiken zegt hij nog.

U geniet van de vaart en merkt dat de piloot af en toe wat hoger vaart en een enkele keer zelfs dicht bij de grond. Als U vraagt of hij dat voor zijn plezier doet, antwoord hij dat hij dat doet om te kijken hoeveel wind er staat en in welke richting die wind op diverse hoogtes waait omdat dat varieert. Op die manier kan hij een beetje sturen want het was U al opgevallen dat de piloot niet beschikt over een stuurwiel, hetgeen je verwacht als je vaart. Varen of vliegen, dat ligt bij sommigen gevoelig maar omdat de ballon geen motoren heeft en op hete lucht “hangt” moet het varen heten. Het zal U worst zijn want U geniet !!!

U begrijpt van de piloot dat het tijd wordt om te landen, niet vreemd want het wordt schemerig en je moet er niet aan denken dat het donker wordt want dan zie je geen hand voor ogen meer. U merkt ook duidelijk aan de piloot dat hij het druk krijgt en hij waarschuwt U alvast en wijst nog eens op de dingen waaraan U moet denken tijdens de landing. Hij kletst nog wat Engels in het ene apparaat en met zijn volger in het andere en de ballon begint te zakken. Als U vraagt of hij overal mag landen vertelt hij U dat er niet geland mag worden in steden en in aangewezen natuurgebieden en dat hij zal voorkomen in akkers of in weilanden waar vee in de buurt is te landen. Beheerst zet hij de ballon netjes rechtop in een groot weiland waar niemand last van hem ondervindt.

U wordt uitdrukkelijk verzocht in de mand te blijven en pas na enige tijd krijgt U het teken uit te mogen stappen. Inmiddels is de volger er ook en in zijn gezelschap is de eigenaar van de wei, die toestemming heeft gegeven om met de auto met aanhangwagen de wei in te komen.
De ballon verliest steeds meer zijn bolle vorm en de piloot vraagt U om met de volger samen de ballon om te trekken en U krijgt weer handschoenen, nu om aan het grijze touw te trekken. Het kost best wel wat kracht om de ballon naar de grond te krijgen maar de aanhouder wint en de ballon geeft zich gewonnen. Terwijl de mand nog rechtop staat wordt de ballonvanaf de mand naar de top leeggedrukt en dichtgevouwen. Het is een heel eind maar uiteindelijk ligt hij weer in een dikke lijn en worden de diverse touwen opgerold. De nog lege grote zak komt weer tevoorschijn en vanaf de top van de ballon wordt deze met alle hens aan dek, in dit geval aan de ballon, stukje voor stukje in de zak getild. In tegenstelling tot bij het opzetten wordt de zak nu steeds zwaarder. De mand is inmiddels al door de piloot afgebouwd en de zojuist nog zo statische ballon wordt weer teruggezet in de aanhangwagen. Uw vaart zit er op.

Als alles is ingepakt wordt U weer bij de piloot ontboden en hij houdt een speech, die bij het afsluiten van een ballonvaart hoort, immers is het Uw luchtdoop. Dat dopen wordt op verschillende manieren gedaan en iedere piloot heeft zijn eigen manier. Dat ga ik U niet verklappen, laat U verrassen. Wel weet U nu wat U kunt verwachten als U een ballonvaart gaat maken.

PS Hetgeen beschreven is, betreft een ballon van de fabrikant Schroeder fireballoons uit Schweich in Duitsland. Het principe van alle ballonnen is gelijk echter enkele details zijn bij een ander merk zoals Cameron, Raven, Dubicek of wie dan ook, iets anders.