Welke hulpmiddelen zijn aan boord van een heteluchtballon

De ballon is een luchtvaartuig zoals een vliegtuig en deelt dus samen met vliegtuigen het luchtruim. Het wezenlijke verschil is dat een vliegtuig motoren heeft en ingewikkeld uitziende instrumenten terwijl een ballon dat niet heeft. Maar is dat wel zo ? Welke hulpmiddelen gebruikt een ballonpiloot om veilig te varen. Het moge duidelijk zijn dat er net zoals op de weg in het verkeer ook in de lucht strenge regels gelden voor alles wat zich daarin voortbeweegt. Ook daar gelden voorschriften en zelfs voorrangsregels. Het feit alleen al dat een ballon niet kan uitwijken, heeft er toe geleid dat een ballon voorrang heeft op alle andere luchtverkeer. Dat betekent echter niet dat een ballon voorrang mag nemen want ook de piloot van de ballon dient zich te houden aan vele regels en om daar aan te kunnen voldoen heeft hij hulp nodig van apparatuur of andere zaken.

De piloot is bijvoorbeeld verplicht een luchtvaartkaart aan boord te hebben waarop hij kan zien aan welke eisen hij moet voldoen in het gebied waarboven hij vaart. Zo’n kaart is onmisbaar want de piloot kan daar op aflezen of hij wel of niet bevoegd is om over een bepaald gebied te gaan. Hij kan zien aan welke restricties hij moet voldoen qua zicht en qua hoogte want Nederland is ingedeeld in verschillende soorten luchtruim. Zo gelden boven en in de omgeving van een vliegveld andere regels dan elders in het land. De piloot is verplicht zich te melden bij de verkeersleiding van een vliegveld, liefst nog voor hij het aangewezen gebied rondom dat veld binnen vaart. Wil hij binnen dat gebied opstijgen dan zal hij toestemming van de verkeerstoren moeten krijgen, ook al start hij niet op de startbaan van het veld.

Een boordradio is dus onmisbaar en de ballonpiloten maken dus gebruik van een boordradio, geschikt voor het uitluisteren en zenden binnen het bereik van de luchtvaartfrequenties. Dat betekent ook dat hij een opleiding heeft gevolgd om zich eigen te maken met de luchtvaarttaal, die wereldwijd in de Engelse taal wordt gesproken.

Zo’n verkeersleider wil altijd graag weten waar een luchtvaarttuig zich bevindt en met wat voor snelheid en op welke hoogte hij zich in welke richting voortbeweegt.
Nou, dat is dus een mond vol en dat betekent dat de ballonpiloot direct antwoord moet kunnen geven zodra een verkeersleider daar naar vraagt. Dat betekent dat hij in de ballon dus moet beschikken over apparatuur om het een en ander af te lezen.

De hoogtemeter is belangrijk om de juiste hoogte af te kunnen lezen en is dus zeker aanwezig aan boord. Omdat een ballon niet op de radar zichtbaar is, wil de verkeersleider dus erg graag weten op welke hoogte de ballon zich bevindt want de van zijn vliegveld opstijgende en landende vliegtuigen mogen in geen geval in botsing komen met een daar zwevende ballon. Als de verkeersleider een ballon opdracht geeft te stijgen naar en te blijven op bijvoorbeeld 3000 voet dan kan de piloot zijn ballon met behulp van de hoogtemeter op de gewenste hoogte brengen en ook houden.

Een GPS is een hulpmiddel dat antwoord kan geven op nagenoeg alle vragen en is bijzonder belangrijk aan boord. Vaak staan alle gegevens op één schermpje van je GPS en kan je aflezen waar je je precies bevindt, met welke snelheid je je voortbeweegt en in welke richting je vaart. Ook de hoogte is vaak afleesbaar en de gps is daarmee een extra controlemiddel van je hoogtemeter.

Voor de piloot is het belangrijk te weten of, en met welke snelheid zijn ballon daalt of stijgt en ofschoon een ervaren piloot heus wel in de gaten heeft wanneer zijn ballon begint te zakken is er aan boord een instrument dat het stijgen en dalen registreert. Dat instrument heet variometer. Iedere ballonpiloot wil zijn passagiers zacht landen en hij kan dat doen door rustig te dalen. Mocht de variometer aangeven dat hij te snel daalt dan kan hij door bij te branden de snelle daling afremmen. Uiteraard speelt de windsnelheid bij de landing een belangrijke rol maar die kan hij op de GPS aflezen, immers heeft de ballon de snelheid aangenomen van de wind dus zijn eigen snelheid is tevens de windsnelheid. Overigens is aan de windsnelheid niets te veranderen en bij veel wind zal de piloot niet kunnen voorkomen dat het een zogenaamde sleeplanding wordt, waarbij de mand, na de landing, nog een heel stuk zal worden meegesleept met de ballon.

Na de landing moet de ballon weer worden ingepakt en willen de passagiers graag terug naar huis of op z’n minst naar de plek vanwaar ze zijn vertrokken omdat daar hun auto staat te wachten. Onder de ballon rijdt daarom altijd de zogenaamde volgauto mee, bestuurd door de volger, die onmisbaar is bij een vaart. Omdat het lastig is om over de weg met alle verkeer, regels en verkeerslichten een ballon bij te houden die in vogelvlucht zonder obstakels zijn gang kan gaan, is het noodzakelijk dat de piloot met zijn volger contact houdt.
De portofoon is een veel gebruikt hulpmiddel daarvoor dus die is ook aan boord.
De draagbare telefoon wordt ook wel gebruikt maar afhankelijk van de hoogte waarop de ballon zit, kan die wel of niet gebruikt worden.

Uiteraard wil de piloot het liefst dat zijn volger al staat te wachten op de plek waar hij gaat landen. Veel volgers willen van hun kant hetzelfde en vinden het een sport om zodanig te volgen dat zij juist daar ook staan. Heel gemakkelijk en eigenlijk even onmisbaar is dus de gewone landkaart. De piloot kan daarop in de gaten houden wat voor soort gebied in zijn vaarrichting ligt. Hij moet dat ook weten om zijn vaart te plannen want in een stad of een natuurgebied mag en kan hij vaak niet landen. Hij zal dus een keuze moeten maken of hij zo’n gebied wel of niet nog over steekt. Datzelfde wil de volger tenslotte ook graag weten en door de kaart goed te lezen kan de piloot zijn volger vaak aangeven waar hij denkt uit te komen.

Naast de genoemde middelen zijn er nog een aantal zaken die verplicht aanwezig moeten zijn in de ballon maar het gaat dan om hulpmiddelen die je nooit hoopt nodig te hebben. Niet leuk is het als de piloot op 3000 voet hoogte bijvoorbeeld de verbandtrommel, de brandblusser, de brandvrije deken of zijn extra aansteker om bij falen van de brander het propaan handmatig aan te steken, nodig heeft. Een behouden vaart wens ik U en misschien voelt U zich nu wat geruster, wetende dat zelfs een heteluchtballon wel degelijk beschikt over de nodige hulpmiddelen om een veilige vaart te waarborgen.