Shared Space - Minder verkeersborden - Meer veiligheid

Minder verkeersborden op de weg en toch veiliger? Dit kan in veel gevallen door toepassing van Shared Space, oftewel de gedeelde ruimte in het verkeer. Is er sprake van plaatsing van een te veel aan verkeersborden en verkeerstekens in het Nederlands? Soms zie je op de Nederlandse wegen - met de overdaad aan geplaatste verkeersborden en aangebrachte verkeerstekens - door de bomen het bos niet meer. Steeds meer verkeerskundigen zijn van mening dat dit ten koste gaat van de verantwoordelijkheid van de individuele weggebruiker. Een oplossing in aantal verkeerssituaties: haal de verkeersborden weg of beperk de plaatsing van de borden tot het verantwoorde minimum, zodat de verschillende groepen weggebruikers de ruimte zelf op verantwoorde wijze kunnen delen.

Shared Space - De gedeelde ruimte volgens Hans Monderman

Hans Monderman kan als de grondlegger van het "Shared Space principe" bestempeld worden. Reeds jaren geleden lanceerde deze civiel ingenieur het idee van de "gedeelde ruimte". Hans Monderman is op 9 januari 2008 op 62-jarige leeftijd overleden, maar zijn ideeën vinden in de hele wereld navolging.

Shared Space: minder verkeersborden

Shared space (gedeelde ruimte) staat bekend als de inrichting van de weg, waarbij zoveel mogelijk verkeersborden op verantwoorde wijze worden weggehaald, waarna de weggebruikers het met elkaar moeten uitzoeken binnen de verkeersruimte. Dit klinkt misschien vrijblijvend, maar in werkelijkheid gaat het om een weloverwogen stedenbouwkundig concept dat wereldwijd steeds meer begint aan te slaan. In Europa kent Shared Space inmiddels een aantal voorbeelden, buiten de voorbeelden van Shared Space zoals die in Nederland zijn toegepast (o.a. in Haren en Drachten).

Doel van Shared Space - Het delen van de verkeersruimte

Regel binnen het verkeer zo min mogelijk, zodat verkeersdeelnemers zelf weer gaan nadenken en communiceren. Dat is kort gezegd Shared Space. In een tijd dat veel wegen bloembakken of andere snelheidsremmende obstakels kregen, had Hans Monderman een eigen visie op verkeersveiligheid en verkeersdoorstroming. Zo werden bijvoorbeeld op de doorgaande weg in het Friese Oudehaske alle verkeersborden weggehaald en het asfalt in straatklinkers omgezet. Hans Monderman zal voordat zijn plannen werden uitgevoerd enige slapeloze nachten gehad hebben over het welslagen van zijn ideeën, maar hij kon opgelucht ademhalen: het werkte! Er werd minder hard gereden, weggebruikers toonden zich oplettende verkeersdeelnemers en er gebeurden minder ongelukken. Deze ervaring werd een van de bouwstenen van zijn verkeersvisie die uiteindelijke de naam Shared Space of gedeelde ruimte kreeg.

Kenmerken bij toepassen van Shared Space zijn

Regel zo min mogelijk, zodat verkeersdeelnemers zelf weer gaan nadenken en communiceren.
Subjectieve onveiligheid zorgt er voor dat mensen alerter zijn en daarmee worden verkeerssituaties veiliger.
Laat verkeersborden zoveel mogelijk achterwege.
Laat de omgeving een rol spelen, de ruimte moet geen verkeersruimte zijn maar ‘vermenselijkt’ worden.

Klik op de foto voor een uitvergroting

Hoe Shared Space niet bedoeld is
Foto: minimaal 19 verkeersborden en/of verkeerstekens binnen een afstand van enkele tientallen meters. Het verkeersbeeld wordt zeer onrustig; de veelheid aan informatie zal niet opgenomen (kunnen) worden.

Aanvulling uit de praktijk

Voor velen die de opleiding voor het rijbewijs voor de auto volgen, geldt het volgen van rijlessen in bijvoorbeeld Amsterdam en omstreken als een waar schrikbeeld. De veelheid aan informatie en drukte in het verkeer zijn volgens velen argumenten om in een andere omgeving het praktijkexamen voor het rijbewijs B af te leggen. Echter, is het rijden in Amsterdam (en vele andere grote steden in Nederland) wel zo moeilijk als het lijkt? Veelal wordt in de grote steden in Nederland een verkeersbeleid toegepast, dat precies het tegenovergestelde inhoud van dat wat bij het toepassen van Shared Space bedoeld wordt.

Minder verkeersborden - meer veiligheid
Doordat het verkeer (over)geregeld is, wordt het de (aspirant) automobilist ontnomen zelf na te denken, de basisregels toe te passen en een weloverwogen beslissing te nemen. Opvallend is dan ook dat men geregeld de basisregels niet of onvoldoende toepast in verkeerssituaties waar eigen inzicht en handelen vereist is. Als je bijvoorbeeld als bestuurder niet meer gewend bent bestuurders van rechts op een gelijkwaardig kruispunt/kruispunt van gelijke orde voorrang te verlenen, omdat dit door verkeersborden en/of verkeersregels geregeld wordt, zul je in een verkeerssituatie waar dit wel van je verlangd wordt, waarschijnlijk minder alert zijn.

Ter afsluiting enkele voorbeelden van (over)regeling van het verkeer, zoals:

Verkeer op kruispunten wordt door verkeerslichten geregeld. Zolang er niemand door het rode licht rijdt, hoef je slechts de verkeerslichten te volgen, met name als de doorgang wordt geregeld door een pijl in het verkeerslicht.
De verkeersstromen worden -door verkeerslichten- afzonderlijk en na elkaar geregeld. Zo hoeven bestuurders van motorvoertuigen, fietsers, brommers en voetgangers niet of nauwelijks rekening met elkaar te houden.
Fiets- of fiets-/bromfietspaden liggen naast de rijbaan en worden apart geregeld met verkeerslichten. Enig gevaar/conflict dat zou kunnen ontstaan, vindt eventueel plaats bij het afslaan.
Voor laten gaan op veel kruispunten worden geregeld door toepassing van een uitritconstructie, of voorrangskruispunten.
Hoofdwegen worden voorrangswegen of dienen gevolgd te worden in de "afbuigende voorrang". Gelijkwaardige kruispunten komen nauwelijks voor.
Wachtende voetgangers voor voetgangersoversteekplaatsen worden genegeerd. Voetgangers rekenen ook niet meer op stoppende bestuurders die hen voor laten gaan, met name in de steden.