TGV Postal – de gele posttrein van Frankrijk

De gele TGV Postal was van 1984 tot 2015 een opvallende verschijning in het Franse landschap. In de laatste twee decennia van de vorige eeuw leverde de roemrijke posttrein een grote bijdrage aan het almaar groeiende postvervoer. Met een snelheid van ongeveer 270 km/u vervoerde de trein in de beginjaren 61 ton post per rit. Uiteindelijk reden er zes treinen per dag tussen Marseille, Cavaillon, Lyon, Mâcon en Parijs (Ligne Sud-Est). Op 27 juni 2015 vertrok de 6995 TGV Postal voor de laatste keer naar de Parijse hoofdstad. Een van de paradepaardjes van het Franse La Poste ging toen met pensioen. Tot grote teleurstelling van veel spoorliefhebbers. In de wereld van de modelspoorbouw is deze trein gelukkig nog ruim voorhanden.

Inhoud

• 1984 – de beginperiode van de gele TGV Postal
• Briefpost en pakketpost
• Concurrentie
• De noodzaak van de hogesnelheidstrein
• Oliecrisis
• Einde van de TGV Postal (2015)
• Technische specificaties van de TGV Postal (1984)

1984 – de beginperiode van de gele TGV Postal

Op 1 oktober 1984 was het eindelijk zover. Velen hadden er reikhalzend naar uitgezien. Op het Gare de Lyon in Parijs huldigde de Franse minister Louis Mexandeau van PTT (Postes, Télégraphes et Téléphones) onder François Mitterand de eerste reis in van de gloednieuwe en knalgele TGV Postal. Het betrof in eerste instantie slechts twee treinen. Niet lang daarna werden er nog eens twee bijgebouwd. Het was een trein in de opgewekte gele kleuren van La Poste, min of meer symbolisch voor Frankrijk, het land van de zonnebloemen.

Briefpost en pakketpost

De economische noodzaak van deze innovatie – een hogesnelheidstrein – was duidelijk. Het vervoer van briefpost en pakketpost had in die periode een hoge vlucht genomen, zoals overigens in heel Europa het geval was. Inzake het transport ervan vervulde de trein van oudsher een belangrijke rol. Het Intercontinentale postverkeer was daarentegen voorbehouden aan de luchtvaart. Deze post per schip versturen verliep immers te traag en was alleen geschikt voor speciaal vervoer.

Concurrentie

Niettemin was er sprake van concurrentie. De nationale luchtverbindingen namen een deel van het postvervoer voor hun rekening. Ook het transport over de weg 'heroverde' in die periode een deel van het postvervoer dat in de 19de eeuw door de spoorwegen was afgenomen. In de laatste decennia van de 20ste eeuw had Frankrijk ongeveer 75 geautomatiseerde sorteercentra en 35 centra voor de regulering van de pakketpost. De trein bleef, voor zolang het nog duurde, het grootste aandeel behouden inzake het groeiende postvervoer.

De noodzaak van de hogesnelheidstrein

In de beginjaren van de TGV Postal waren er twee soorten posttreinen. De ene was een soort rijdend postkantoor, waar de post dus tijdens de rit gesorteerd werd. Daarnaast reden er treinen die alleen bestemd waren voor het vervoer van post. Tot de laatste categorie behoorde de TGV Postal. De gele Postal-hogesnelheidstreinen waren belangrijk dankzij enkele eigenschappen die steeds meer gevraagd werden in de maatschappij. Ze waren zeer snel, zuinig en ecologisch duurzaam. Het paradepaardje van La Poste paste daarnaast perfect in het algemene Franse beleid van technologische ontwikkeling in combinatie met het optimaliseren van het postverkeer.

Oliecrisis

De oliecrisis in 1973 gaf de westerse economieën een flinke deuk, ook in Frankrijk. Er werden alternatieven gezocht voor de olie, waardoor Frankrijk in tien jaar tijd het energieverbruik door olie met bijna 25% terugbracht. De TGV Postal zou later prima in het nieuwe beleid passen, gelet ook op het feit dat vanaf 1971 de ontwikkeling van het TGV-project een stimulans gaf aan het moderne energiebeleid en het duurzaamheidsdenken. De TGV Postal was een snelle, winstgevende trein die dienst deed in een van de grootste economische assen van Frankrijk: Parijs-Marseille. Het Postal-project was kortom een logisch vervolg in een zich snel moderniserende tijd.

Einde van de TGV Postal (2015)

Na de feestelijke opening van de LGV-Sud-Est (Ligne à Grande Vitesse) in 1971, een 409 km lange spoorlijn tussen Parijs en Lyon, werden er voor La Poste tweeënhalve treinstellen gebouwd voor het postvervoer. Ze werden in 1984 in gebruik genomen en later uitgebreid. Bovendien waren er plannen om naast de vier TGV-Postals nog een treinstel om te bouwen voor de lijn Sud-Est, maar door het dalende postverkeer in de daaropvolgende decennia werd daar uiteindelijk toch van afgezien. De oorspronkelijke 61 ton groeide uit naar 120 ton post per acht wagons, wat overeenkwam met zeven vrachtwagens met opleggers (ca. 20.000 postzakken).

Parijs – Marseille
De TGV's pendelden tussen Parijs, Lyon en Marseille. In totaal vervoerde de TGV Postal 56.000 ton post per jaar. In 2014 kondigt La Poste aan dat het project na dertig jaar zou stoppen omdat de winstgevendheid als gevolg van het dalende postverkeer onder grote druk kwam te staan. Het was een teleurstelling, gelet ook op het feit dat in Frankrijk het postvervoer per trein een lange traditie kent, al sinds midden 19de eeuw. De daling nam echter gestaag toe, en het internetverkeer groeide. Daar stond tegenover dat de pakketdienst het alleen maar drukker kreeg. La Poste handelt sinds 2015 het postvervoer af met vrachtwagens en wissellaadbakken per spoor (containers).

Technische specificaties van de TGV Postal (1984)

Deze treinen werden ingezet tussen Parijs, Mâcon, Lyon, Cavaillon en Marseille met zes ritten per dag.

• Fabrikant: Alsthom-Francorail. De TGV Postal was de snelste goederentrein ter wereld.
• In dienst: 1984.
• Uit dienst: 2015.
• Lengte: 200 m.
• Breedte: 2,90 m.
• Samenstelling: 2 motorwagens en 8 wagons.
• Gewicht: 345 ton.
• Vrachtbelasting: 61 ton, later opgevoerd tot 120 ton.
• Snelheid: 270 km/u.
• Kracht: 6450 kW (8770 pk).
• Vermogen: 1500 volt gelijkstroom/25.000 volt, 50Hz eenfasig wisselstroom.

Lees verder

• De Märklin 'Krokodil' voor O-spoor: een verzamelaarsobject
• Go West! De locomotief 4-4-0 'American' uit het Wilde Westen
• Kriegslok Serie 52 – oorlogslocomotief van de nazi's
• Stoomlocomotief 'P36' 4-8-4 en de Transsiberië Express
• Stoomlocomotief Big-Boy '4012' van Union Pacific