Vaartuigen van het Loodswezen: Loodsboten

Het Nederlandse Loodswezen verzorgt in vier regio’s, Scheldemonden, Rijnmond, IJmond en Noord de beloodsing van zeeschepen naar en van de Nederlandse havens. Zij voeren hiermee de Loodsenwet uit. Zij zetten loodsen aan boord van zeeschepen of halen ze daar op. Aan boord van grote loodsboten wachten loodsen soms op een volgende reis. Het Loodswezen heeft hiervoor een zeer diverse vloot aan schepen varen. Deze vloot van hele grote, maar ook kleinere schepen maakt het uitvoeren van een 24/7 dienst, 365 dagen per jaar mogelijk. Interessant om met deze vloot van specifieke schepen eens nader kennis te maken.

Recente geschiedenis

Het huidige Loodswezen, oorspronkelijk een overheidsorganisatie, maakte sinds 1859 onderdeel uit van het Ministerie van Defensie. In 1980 is het Loodswezen ondergebracht bij het toenmalige Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Directoraat-Generaal Scheepvaart en Maritieme zaken (DGSM). Eind tachtiger jaren werden een aantal overheidsdiensten los gemaakt van de overheid en zijn dit verzelfstandigde (geprivatiseerde) bedrijven geworden. Ook het Rijksloodswezen is in 1988 verzelfstandigd van de overheid. Tijdens die verzelfstandiging zijn de Rijksloodsen samengegaan met de havenloodsen van het (destijds) Gemeentelijk Havenbedrijf Rotterdam. Zeeschepen werden in het verleden door meerdere loodsen beloodst. Sinds de verzelfstandiging worden zeeschepen, op enkele uitzonderingen na, nog slechts door één loods beloodst. Afzonderlijke zeeloodsen, rivierloodsen en havenloodsen bestaan sindsdien niet meer.

Investeringsstop

In de loop van de tachtiger jaren werd voor de overheid steeds duidelijker dat de diverse loodsdiensten met elkaar zouden samengaan. De diverse loodsdiensten kwamen los van de overheden te staan als dit een verzelfstandigd bedrijf zou worden. Aan de vaartuigen van het Loodswezen werd nog slechts onderhoud uitgevoerd. Investeringen in nieuwe vaartuigen vonden de laatste overheidsjaren voor de verzelfstandiging niet meer plaats. De min of meer verouderde vloot van schepen werd in de verzelfstandiging meegenomen.

Loodsboten tijdens en na de verzelfstandiging

Het Loodswezen bezat tijdens de verzelfstandiging de hierna genoemde grote loodsboten. Alle genoemde loodsboten zijn op Nederlandse werven gebouwd. Ondanks dat een aantal van deze schepen al bijna vijftig jaar oud zijn worden deze nog steeds gebruikt. Dit getuigt van de goede bouwkwaliteit van deze schepen.

Wega

Bouwjaar 1968. De Wega deed dienst als vast loodsvaartuig in de regio Noord. Zij werd verkocht in 1995 en verbouwd tot luxe jacht. Door overtredingen van de eigenaar is het schip aan de ketting gelegd en is nu (weer) een marineschip van de Braziliaanse marine.

Spica

Bouwjaar 1973. Deze serie bestond uit drie loodsboten, de Spica-klasse: Spica, Altair en Fomalhout. Zij zijn alle drie gebouwd door de werf Amels Holland BV in Makkum. De drie loodsboten werden vernoemd naar sterrenbeelden. Spica staat in het sterrenbeeld Maagd. In september 1997 is de Spica verkocht naar Southampton in Engeland en herdoopt in Intuition II.

Altair

Bouwjaar 1974. Altair staat in het sterrenbeeld Arend (Aquila). In 1995 is de Altair in gebruik gesteld als onderzoekvaartuig en in 1996 verkocht naar de Cayman Islands. Later is het schip verbouwd als jacht en heeft nu opnieuw de naam Altair.

Fomalhout

Bouwjaar 1974. Deze ster is de meest heldere ster in het sterrenbeeld Zuidervis. Deze loodsboot is begin 1997 verkocht en herdoopt tot Princess Laya. In 1998 werd ze herdoopt tot Elanymor. Eind 2008 is dit schip verbouwd tot charterjacht en vaart nu in Griekenland onder de naam Akula.

Drie M-klasse loodsboten De drie M-klasse loodsboten Menkar, Mirfak, gebouwd in 1977, en Markab, gebouwd in 1978, zijn ook vernoemd naar heldere sterren in sterrenbeelden. De Menkar komt voor in het sterrenbeeld Cetus (walvis), Mirfak is de eerste ster in Hercules en Markab is vernoemd naar een ster in het sterrenbeeld Pegasus. Deze drie schepen zijn vrijwel identiek aan elkaar. Ze hebben elk een lengte van 59 meter en een breedte van 10,60 meter. De hoofdaandrijving is diesel-elektrisch. De hoofdmotoren zijn 3x 4-slag 6 cilinder dieselmotoren met een totaal vermogen van 3x 467 kW.

In mei 2013 verkocht het Loodswezen de Markab. Onder de vlag van Vanuatu is ze richting de West-Afrikaanse kust vertrokken en doet ze dienst als bestrijdingsvaartuig tegen piraterij. In november 2013 is de Mirfak verkocht. December dat jaar vertrok het schip naar Angola (republiek Djibouti). Ze wordt nu ook ingezet voor beveiliging van de scheepvaart tegen actieve piraterij. In november 2014 is de Menkar als laatste M-klasse vaartuig verkocht, omgevlagd naar Djibouti en doet nu dienst als hotelschip voor de beveiligers van de scheepvaart.

Nieuwe loodsboten – P-klasse loodsvaartuigen

Aan het begin van de 21e eeuw is bij het Loodswezen besloten de drie M-klasse loodsboten te vervangen door drie nieuwe vaartuigen. Ook de nieuwe P-klasse loodsvaartuigen, Polaris, Pollux en Procyon zijn weer vernoemd naar sterren die in de oudheid belangrijk waren voor navigatie op zee. De Polaris is ook wel bekend als de Poolster, de Pollux is de meest heldere ster in het sterrenbeeld Tweelingen. De Procyon is een dubbelster en bevindt zich in het sterrenstelsel Kleine Hond.

Als eerste van de nieuwe P-klasse loodsboten kwam de Polaris in oktober 2012 in de vaart. Zij kwam te liggen voor de kust van Hoek van Holland. De Pollux was het tweede schip en werd in september 2013 in gebruik genomen. De Pollux was de derde nieuwe loodsboot en kwam het derde kwartaal van 2014 in de vaart. De thuishaven van de Procyon is IJmuiden. Twee van deze drie loodsvaartuigen opereren voor onze kusten op zee, het derde loodsvaartuig valt in als één van de twee andere loodsboten uitvallen of zich elders bevinden.

Deze drie P-klasse loodsvaartuigen zijn, net als de M-klasse loodsboten, vrijwel identiek aan elkaar. Zij hebben een lengte van 81,2 meter en zijn circa 20 meter langer als de oude M-klasse vaartuigen. Zij hebben een breedte van 13,3 meter en een diepgang van 4,8 meter. De voortstuwing vindt plaats door twee elektromotoren van elk 1.700 kW. en een boegschroef van ruim 300 kW. vermogen. Hiermee kunnen deze schepen een snelheid van 16 knopen ontwikkelen. Zij varen met een bemanning van 17 personen. Deze drie schepen zijn ook in Nederland gebouwd bij: Barkmeijer Shipyards te Stroobos (Gr.).

De drie nieuwe loodsboten zijn de trots van het huidige Loodswezen. Naast hun dienstverlenende taak als loodsboot zijn zij ook regelmatig te zien tijdens grote evenementen als de Wereldhavendagen in Rotterdam, Delfsail of Sail Amsterdam. Vaak zijn deze schepen dan ook te bezichtigen voor het publiek dat deze evenementen bezoekt.