Fregat: de allrounder van de marine

Een fregat is niet een groot en tot de verbeelding sprekend oorlogsschip, maar een modern werkpaard bij de marine. Het heeft ruwweg een lengte tussen de 100 en 150 meter, een bemanning van ongeveer 100 tot 200 mensen en een takenpakket met daarin onder andere onderzeebootbestrijding, het beschermen van konvooien en zorgen voor luchtverdediging in oorlogstijd. Maar ook in vredestijd wordt het schip naast het zich oefenen in deze taken, ingezet tegen bijvoorbeeld piraten of assisteert het een schip in nood. Ook bij acties als het onderscheppen van drugstransporten worden fregatten ingezet.

Eigenschappen van een oorlogsschip

Snelheid en manoeuvreerbaarheid zijn belangrijke eigenschappen voor een oorlogsschip. Ook het vaargedrag. Hoe gedraagt een schip zich in hoge zeegang? Kan het schip dan ook topsnelheid blijven varen? Daarnaast is natuurlijk de (technische) betrouwbaarheid erg belangrijk. Een fregat moet onder alle omstandigheden kunnen blijven opereren en alle apparatuur moet dan ook blijven werken.

Standaard schepen

Standaardisatie is zeker bij marineschepen erg belangrijk. Denk aan het uitwisselen van gegevens in een vlootverband van schepen. Maar ook het uitwisselen van onderdelen tussen de schepen onderling tijdens operaties. Of het is mogelijk om een gedeelte van een bemanning (tijdelijk) op een ander schip te plaatsen, waar men dan wel met dezelfde systemen kan werken. Daarom wordt ook altijd een serie schepen gebouwd en deze worden voorzien van dezelfde apparatuur en inrichting.

Eigenschappen testen

Om te weten te komen of een fregat voldoet aan de eisen, worden de schepen nadat ze zijn afgebouwd op de scheepswerf aan langdurige en uitgebreide testen onderworpen. Ook wordt dan een gebied waar slechte weersomstandigheden heersen niet geschuwd. Zo’n proefvaart levert altijd verbeterpunten op, die voordat het schip wordt overgedragen aan een marine, eerst worden opgelost.

Wapensystemen van een fregat

Vele fregatten zijn standaard uitgerust met een kanon, raketten voor de korte afstand als luchtverdediging, dieptebommen en torpedo’s om onderzeeboten mee aan te kunnen vallen. Ook een afweergeschut systeem dat per minuut een gigantische hoeveelheid kogels afvuurt, ontbreekt niet. Dit is een laatste redmiddel als een nog niet onderschepte vijandelijke raket, alsnog vernietigd moet worden.

Radar en sonar aan boord van een fregat

Om het gevaar op te kunnen sporen zijn er standaard sonar en radar aan boord. Een fregat is uitgerust met een krachtig type sonar om onderzeeboten op zeer grote afstand te kunnen ontdekken en vervolgens op te sporen. Radar is er niet alleen aan boord om zelf te kunnen navigeren, maar in de eerste plaats om schepen en vliegtuigen op te sporen. Er zijn verschillende typen aan boord van een fregat en er wordt onderscheid gemaakt tussen een zee radar en een luchtwaarschuwingsradar.

Extra mogelijkheden om op te sporen of te verstoren

Een fregat kan ook nog enkele andere middelen inzetten om op te sporen of om de vijand in verwarring te brengen. Vaak is er een helikopter aan boord van het schip. De helikopter, voorzien van een sonar, kan ook ingezet worden om een onderzeeboot op te sporen. Men houdt zich ook bezig met elektronische oorlogsvoering. Dit kan zijn het onderscheppen van signalen, maar ook bijvoorbeeld het verstoren van het radarbeeld van de tegenstander. Dit doet men door een raket af te vuren die een hele wolk van kleine deeltjes aluminiumfolie in de lucht lanceert. Hierdoor doet zich enorm veel verstoring voor op het radarbeeld.

Camera(beelden)

Een fregat werkt ook met infraroodcamera's. Als een schip ingezet wordt voor drugsoperaties, dan kunnen de kleine snelle bootjes die drugs vervoeren snel en op grote afstand gedetecteerd worden. De camera kan ook voor beveiliging van het eigen schip gebruikt worden.

De commandocentrale

De commandocentrale is het kloppend hart van een fregat. Hier wordt continu alle data verzameld en geanalyseerd. Onder water door de sonar. Op zee en in de lucht door de radar. Een gedeelte van de informatie is nodig om het eigen schip te kunnen varen en manoeuvreren. De officieren op de brug worden met alle relevante informatie op de hoogte gehouden. Alle verdere beslissingen met betrekking tot oorlogvoeren, wapens afvuren of crisisbeheersing, worden hier genomen. De centrale staat vol met radar, sonar en communicatieapparatuur en is altijd bezet.

Technische centrale

De technische centrale (TC) is een andere belangrijke plaats aan boord. Van hieruit wordt alle techniek aan boord aangestuurd en in de gaten gehouden. Gasturbines, leidingen, en de stroomvoorziening voor het hele schip. Alles wordt op beeldschermen getoond. Als er een technisch probleem optreedt, wordt dit hier gezien en wordt hier ook de oplossing bedacht. De TC heeft nog een belangrijke functie, namelijk die van brandbestrijdingscoördinatiepunt. Brand is wel het gevaarlijkste wat er kan gebeuren op een oorlogsschip, met al die munitie en olie aan boord. Er wordt daarom zeer regelmatig geoefend in het bestrijden er van. De coördinatie gebeurt vanuit de technische centrale.

Search and Rescue met een helikopter bij de marine

Omdat een fregat gebouwd is om te opereren onder alle weersomstandigheden, maakt dit ze ook bij uitstek geschikt om te helpen bij een reddingsactie als er een schip in nood is. De hulp die een fregat kan bieden is zeer divers.

• Helikopter. Kan ingezet worden om een gewond iemand van een schip te halen. Of om grotere aantallen mensen van een zinkend schip te redden.
• Communicatiemiddelen. Een fregat is uitgerust met alle denkbare middelen en kan daardoor uitstekend als coördinator van een actie dienen.
• Medische hulp. Er is altijd een dokter aan boord die eerste medische hulp kan verlenen. Ook beschikken de schepen over een ziekenboeg waar gewonde of zieke mensen kunnen worden opgenomen.
• Techniek. Een fregat beschikt over een technische afdeling met kennis en materialen die nodig kunnen zijn bij een hulpactie. Bijvoorbeeld pompen voor een schip dat water maakt.
• Begeleiding. Een fregat kan een schip in nood bijstaan tot er bijvoorbeeld een sleepboot ter plaatse is. Of de sleeptaak kan eventueel ook door het fregat zelf worden uitgevoerd. Want ook dit onderdeel wordt regelmatig geoefend. Vaak is het voor een schip in nood ook al een geruststellende gedachte dat het door een fregat begeleid wordt naar een veilige haven.