Onderzeeboot: het geheime wapen onder water

Eén van de meest tot de verbeelding sprekende schepen is de onderzeeboot. Ook wel onderzeeër genoemd. De grote kracht van een onderzeeboot is het zich (bijna) onzichtbaar kunnen verplaatsen. Dankzij deze mogelijkheid is een dergelijke boot vaak lastig op te sporen. Dit is juist de bedoeling. De boot moet onzichtbaar blijven om de opdracht uit te voeren. Maar de onderzeeboot beschikt ook over andere capaciteiten en is veel breder inzetbaar. Ook in vredestijd om zaken die kunnen escaleren, te voorkomen.

• Typen onderzeeboten bij de Marine
• Voortstuwing en besturing
• Dieselelektrisch varen
• Kernenergie aangedreven onderzeeboten
• Dieselelektrische onderzeeboot: specialist onder de onderzeeboten
• Brede inzet van onderzeeboten
• Bemanning
• Verstoppertje “spelen” met een onderzeeboot
• Uitdagingen voor de toekomst

Typen onderzeeboten bij de Marine

Onderzeeboten zijn er in verschillende soorten en afmetingen. Er is een verschil in de manier hoe ze worden ingezet bij een actie. Men maakt een onderscheid in boten die opereren in kustgebieden en op de oceanen. Onderzeeboten kunnen torpedo’s maar ook geleide wapens (kruisraketten) afvuren.

• Kustonderzeeboten. Dit zij kleinere typen onderzeeboten die worden ingezet in de kustwateren. Ze voeren verkenningen uit en kunnen kleinschalige aanvalsopdrachten uitvoeren.
• Aanvalsonderzeeboten. De Engelse benaming voor dit type boot is hunter/killer. Dit zijn bijna altijd de grote, nucleair aangedreven boten, die vijandelijke onderzeeboten, scheepskonvooien en vliegkampschepen opsporen en vernietigen. Deze boten kunnen intercontinentale (kern) raketten lanceren.

Voortstuwing en besturing

Een onderzeeboot heeft natuurlijk een afwijkende vorm van varen ten opzichte van alle oppervlakteschepen. De boot kan voor- en achteruit varen door middel van een schroef. Door water in te nemen, of juist weer uit te stoten volgens bepaalde procedures, kan de onderzeeboot duiken, of weer terugkeren naar het oppervlak van de zee. Het varen op bepaalde diepten, als ook het stijgen en duiken, wordt geregeld door de zogenaamde duikroeren die aan bak- en stuurboordzijde aan de voor- en achterkant van de boot geplaatst zijn.

Dieselelektrisch varen

De bedoeling van een onderzeeboot is natuurlijk dat deze een langere tijd onder water kan blijven. Veel boten worden aangedreven door een dieselmotor. Deze dieselmotor drijft op zijn beurt weer een generator aan die stroom levert voor de elektromotoren. Die zorgen dan voor de voortstuwing onder water. Groot voordeel hiervan is dat er zeer langzaam gevaren kan worden. Het allergrootste voordeel is echter dat er gevaren wordt zonder geluid te produceren. Als de boten boven water varen, worden de grote accu’s weer opgeladen en bufferen ze de stroom voor de volgende keer onder water te gaan.

Kernenergie aangedreven onderzeeboten

Ook zijn er boten die worden voortgestuwd door kernenergie. De Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Rusland hebben dit type boten, terwijl ook een opkomende zeemacht als China ze heeft. De Verenigde Staten bouwen uitsluitend nog nucleaire onderzeeboten. Deze toepassing van kernenergie zorgt er in feite voor dat de onderzeeboot een onbeperkte tijd onder water kan blijven.

Dieselelektrische onderzeeboot: specialist onder de onderzeeboten

De dieselelektrisch aangedreven onderzeeboten zijn veel stiller dan de nucleair aangedreven boten. Door deze eigenschap zijn ze heel moeilijk te ontdekken. Daarom worden ze vaak ingezet om inlichtingen te verzamelen in kustgebieden. Maar ook bijvoorbeeld in gebieden waar veel drugsoperaties plaatsvinden (Caribisch gebied) of piraten actief zijn (Somalië).

Brede inzet van onderzeeboten

Er is ook een mogelijkheid om speciale eenheden als mariniers en commando’s met een missie, vanuit de onderzeeboot onder water, af te zetten en later weer op te halen. Daarnaast dienen de boten vaak als sparringpartner van een vlootverband marineschepen om deze schepen te oefenen in onderzeebootbestrijding. Dan kan een onderzeeboot ook als wapen ingezet worden om juist het escaleren van een situatie te voorkomen.

Bemanning

Om deel uit te kunnen maken van de bemanning van een onderzeeboot moet men uit het juiste hout gesneden zijn. Maandenlang met dezelfde club werken en leven op een kleine oppervlakte en ook nog eens grotendeels langere tijd onder water, vergt speciale vaardigheden. Vooral ook op sociaal gebied. Om aan boord van een onderzeeboot te kunnen werken, moeten er eerst een aantal zware keuringen en tests ondergaan worden. Ook op zee volgen er dagelijks oefeningen. Het zijn zeer hechte gemeenschappen met een grote betrokkenheid en kameraadschap.

Verstoppertje “spelen” met een onderzeeboot

Onderzeeboten maken optimaal gebruik van de omstandigheden die er zijn om niet makkelijk ontdekt te worden. De middelen die boven water voorhanden zijn bij schepen en helikopters die de boot willen opsporen, maken dit niet makkelijk, maar er zijn zeker diverse opties.

• De onderzeeboot zelf moet zo stil mogelijk zijn, zoals sluipvaart aanhouden, of zelfs stil liggen in het water of op de bodem.
• Ook het interne lawaai in de boot moet zoveel mogelijk uitgesloten worden.
• Gebruikmaken van natuurwetten en de eigenschappen van het geluid onder water (akoestiek).
• Gebruikmaken van de temperatuur van het zeewater waar sonarsignalen van zoekende schepen anders reageren op koudere lagen of juist warmer water.
• Slim gebruikmaken van de eigen sonar op een passieve manier. Dus alleen maar luisteren en zelf niet zenden.

Uitdagingen voor de toekomst

In de toekomst zal de onderzeeboot nog stiller moeten worden dan nu. De opsporingsapparatuur wordt steeds verfijnder. Een andere uitdaging die overwonnen moet worden is de communicatie. Communicatie tussen bovenwaterschepen onderling, tussen schepen en de vaste wal of met vliegtuigen is geen enkel probleem. Communiceren met een onderzeeboot onder water is en blijft voorlopig nog steeds moeilijk.