Vliegkampschip: een varend vliegveld op zee

Een vliegkampschip, of vliegdekschip, is een oorlogsschip dat is ingericht voor het vervoer en gebruik van vliegtuigen. Vliegkampschepen kunnen behoorlijk in grootte variëren. De grootste schepen van de Amerikaanse marine zijn eigenlijke complete varende dorpen. Eén zo’n vliegkampschip heeft een luchtmacht aan boord, waar veel landen jaloers op zijn. Eigenlijk kun je spreken over varende vliegvelden. Het zijn indrukwekkende verschijningen op zee, met aparte voorzieningen aan boord om operationeel te kunnen zijn.

• Behalve inzet tijdens conflicten ook humanitaire hulp bieden
• Opvallende verschijning
• Voorzieningen voor een vliegveld op zee
• Een indruk van een vliegkampschip
• Vliegveld op zee
• Het leven op een vliegkampschip
• Continu bedrijf
• De ogen van het vliegveld
• De vliegtuigen aan boord.

Behalve inzet tijdens conflicten ook humanitaire hulp bieden

Tijdens de wereldoorlogen groeide het besef dat dit soort schepen onmisbaar zouden worden. Ze werden dan ook steeds verder geperfectioneerd tot wat nu de huidige typen zijn. De schepen worden niet alleen in tijd van oorlog ingezet, maar dienen juist ook als afschrikking in conflicten. Verder worden ze ingezet bij natuurrampen en humanitaire acties, doordat ze over veel verschillende faciliteiten beschikken.

Opvallende verschijning

Vliegkampschepen zijn opvallende verschijningen op zee. Meest opvallendste aan dergelijke schepen is het vliegdek dat van voor- tot achtersteven loopt. Aan de zijkant hiervan (aan stuurboordzijde) staat en een hoog eiland. Dit is het kloppend hart van het schip met alle controlekamers.

Voorzieningen voor een vliegveld op zee

Een vliegdekschip heeft een aantal voorzieningen die nodig zijn om met vliegtuigen op zee te kunnen werken. De voorzieningen die aan land heel gewoon zijn, ontbreken op zee. In het ontwerp van een dergelijk platvorm, moet men rekening houden met een oppervlak wat veel kleiner is en ook nog eens beweegt.

• Een start- en landingsbaan. Omdat er ook ruimte moet zijn om vliegtuigen aan dek te parkeren, moet deze baan iets anders lopen dan recht toe, recht aan. De oplossing is schuin over het dek. Op deze manier kunnen ook doorstarts gemaakt worden als het landende vliegtuig de vangkabel mist.
• Stoom katapults. Deze worden gebruikt om vliegtuigen te lanceren omdat er geen lange start mogelijk is. In een zeer korte tijd kunnen er snel veel vliegtuigen achter elkaar gelanceerd worden.
• Vangkabels. Elk vliegtuig dat landt, heeft een haak onder het toestel, waarmee het bij de landing achter één van de vangkabels grijpt. Deze kabels zijn dwars over het dek gespannen. Op deze manier komt het vliegtuig tot stilstand.

Een indruk van een vliegkampschip

Voor iemand die nooit op zo’n schip is geweest is het onmogelijk zich een voorstelling te maken van de grootste categorie vliegkampschepen. Een indruk:

• er zit evenveel personeel aan boord als dat van een dorp (6.000).
• er gaan gemiddeld 60 tot 90 vliegtuigen mee tijdens een reis. Veel landen ter wereld hebben niet eens zo’n grote luchtmacht.
• de schepen zijn 333 meter lang en 75 meter breed. Dit is niet zo veel korter dan grote containerschepen en in elk geval een stuk breder.
• de snelheden zijn dusdanig dat moderne fregatten, die toch ook geen kinderachtige snelheden halen, ze niet kunnen bijhouden.

Vliegveld op zee

Op een vliegveld staan de vliegtuigen die geland zijn, of gaan vertrekken gewoon op het vliegveld. Door de beperkte ruimte op een schip staan de geparkeerde vliegtuigen een dek lager, in de hangars. Met enorme liften worden ze naar boven en beneden gebracht. Net als op een vliegveld worden alle vliegbewegingen gecoördineerd door een verkeersleiding, vanuit een toren. Ook het commando over het schip wordt vanuit het eiland gevoerd.

Het leven op een vliegkampschip

Onder de hangars woont en leeft de bemanning. Een groot deel van de bemanningsleden komt zelden of nooit op het vliegdek omdat het een andere functie heeft. Behalve verblijven waar de bemanning slaapt zijn er recreatiemogelijkheden. Er zijn winkels aan boord, (fast food) restaurants, bioscopen, theaters, kapsalons, fitnesscentra, kiosken, radio- en televisiestudio’s, en voorzieningen als een ziekenhuis. Meer dan een gemiddeld dorp van de zelfde omvang heeft. De bemanning is dan ook een half jaar (of langer) achter elkaar van huis

Continu bedrijf

Het werk op een marineschip gaat dag en nacht door. De grote Amerikaanse vliegkampschepen zijn nucleair aangedreven. Hierdoor kan het schip vrijwel onbeperkt in de vaart blijven. Overigens kunnen deze schepen door hun omvang en grootte, lang niet overal in een haven terecht. Materialen afleveren is geen enkel probleem. Dit gebeurt gewoon door de lucht.

De ogen van het vliegveld

Het schip beschikt over enkele zeer grote radars, met een groot bereik, om de vlieg- en scheepsbewegingen in de gaten te houden. Omdat het natuurlijk een oorlogsschip betreft, kan het schip ook gebruikmaken van een zogenaamde AWACS. Dit is een vliegtuig met een grote schotel (radar) er op die hoog in de lucht, nog veel verder kan kijken en de nodige gegevens doorgeeft aan het schip.

De vliegtuigen aan boord.

Er gaat altijd een mix mee aan boord van vliegtuigen die voor verschillende doeleinden kunnen worden ingezet. In geval van een oorlogscrisis zijn er natuurlijk aanvalsvliegtuigen. Voor de verkenning zijn er enkele radarvliegtuigen. Er zijn ook “vliegende bussen”, die goederen en mensen af en aan vliegen. Behalve vliegtuigen zijn er ook helikopters aan boord. Voor reddingsmissies en om bijvoorbeeld speciale tropen aan land te zetten.