De geschiedenis van de NS intercity

De intercity-treindienst werd in 1970 ingevoerd om de bereikbaarheid tussen grote steden te verbeteren. Het concept werd Spoorslag '70 genoemd. Hierbij werden onder andere de aansluitingen verbeterd en werd er besloten om bepaalde treinen (de intercitytreinen) specifiek voor de grootste steden van Nederland te laten rijden. Eind jaren 70 werd de zogenaamde 'koploper' in gebruik genomen. De koploper gaf de mogelijkheid aan passagiers om zich binnen twee gekoppelde treinen te verplaatsen. Hoe is de dienstsoort intercity ontstaan? Wat is de zogenaamde 'Nieuwe Intercity Dubbeldekker' en wat zijn de eigenschappen hiervan?

De NS intercity (geschiedenis)

• Hoge kosten van de NS
• De intercity als dienstsoort
• ICM
• De ICMm
• De Nieuwe Intercity Dubbeldekker

Hoge kosten van de NS

In de jaren zestig moest het spoor grote veranderingen ondergaan omdat de NS verlies begon te maken. Het verlies ontstond omdat steeds meer reizigers besloten om met de auto te reizen. Hiernaast werden de kolenmijnen in Zuid-Limburg gesloten waardoor er minder goederentreinen nodig waren. Het was voor de NS onmogelijk om onrendabele delen van het spoor af te stoten om kosten te besparen. Dit zou namelijk betekenen dat bepaalde regio's in Nederland niet meer met de trein bereikbaar zouden zijn. Daarnaast kon er niet worden bezuinigd op de lage lonen die de NS hanteerde.

Subsidies van de overheid

Als oplossing voor het financiële probleem benoemde de NS het gehele spoornetwerk onrendabel. De overheid besloot hierna om door middel van subsidies de NS te steunen omdat treinverkeer belangrijk was voor de Nederlandse economie. Hiermee kon de overheid voorkomen dat de NS failliet ging. Tevens gaf dit de NS de mogelijkheid om het toenmalige spoornet te behouden en vervolgens ongeveer veertig procent meer treinen te laten rijden.

De intercity als dienstsoort

Nadat de NS financieel gered was kon er overwogen worden om verbeteringen van het spoorwegstelsel in te voeren. Hierbij werd er nagedacht over een nieuwe treindienstsoort. De dienstsoort 'intercity' werd in 1970 ingevoerd en is een dienstregelings-concept waarbij de treinen bij de 40 grootste steden van Nederland zouden stoppen. De intercity werd in de oorspronkelijke plannen ook wel de 'veertig steden tempotrein' of 'exprestrein' genoemd. De plannen waren een onderdeel van de dienstregeling Spoorslag '70. Spoorslag '70 maakte deel uit van 'Spoor naar '75', een plan dat in januari 1969 gepresenteerd werd om het spoorwegstelsel grondig te verbeteren.

Spoorslag '70

Spoorslag '70 was een nieuwe dienstregeling en zorgde voor een grote verbetering in de geschiedenis van de Nederlandse spoorwegen. Er werden meerdere eisen opgesteld waaraan de dienstregeling aan moest voldoen. Het werd bijvoorbeeld een 'symmetrische dienstregeling'. Dit betekent dat de reistijd en overstapgelegenheden in beide reisrichtingen hetzelfde zijn. Hiernaast moest het treinverkeer zich voldoen aan een bepaalde klokvastheid. Tevens moesten de treindiensten op elkaar aansluiten. Om dit te bewerkstelligen kreeg een aantal plaatsen op het spoor een verhoging van de baanvaksnelheid. Deze werden namelijk opgehoogd van 130 km/u naar 140 km/u om ervoor te zorgen dat de treinen op tijd voor hun aansluiting waren. Deze verschillende maatregelen zorgden ervoor dat de totale reistijd voor reizigers korter werd.

ICM

Om de service verder te verbeteren nam de NS in 1977 nieuwe treinstellen in gebruik. Deze treinstellen worden 'intercitymaterieel' oftewel ICM's genoemd. De treinstellen werden ook speciaal voor het vervoer tussen grote steden ingezet. Zij hebben een maximale snelheid van 160 kilometer per uur en een dienstsnelheid van 140 kilometer per uur.

De ontwikkeling van de koploper

De ICM's kregen een zogenaamde 'koploper' oftewel een 'doorloopkop'. Een doorloopkop was een treinstel waarbij de voorzijde van de voorste wagon of achterzijde van de achterste wagon geopend kon worden. Dit bood de mogelijkheid om van het ene treinstel naar de andere treinstel te lopen. Dit gaf als voordeel dat reizigers niet hoefden uit te stappen en opnieuw in te stappen om een zitplaats in het andere treinstel te vinden. Hiernaast zorgde de koploper ervoor dat zwartreizigers de conducteur niet konden ontlopen en kon de catering door de gehele trein lopen. Bij extreme kou werd de doorloopkop niet ingezet omdat vorst en stuifsneeuw voor problemen kon zorgen tijdens het koppelen en loskoppelen van de treinstellen. In 2003 werd het gebruik van de catering-karretjes stopgezet en op 31 oktober 2005 werd besloten om geen koplopers meer te gebruiken. De koplopers werden te weinig gebruikt en zorgden voor belemmeringen in de soepelheid van de dienstregeling.

De dubbeldekker

Men begon met de inzet van treinstellen met een bovenverdieping omdat het aantal reizigers steeds hoger werd. Een intercity met een extra verdieping wordt ook wel een 'dubbeldekker' genoemd.

De ICMm

In november 2006 begon men met het moderniseren van het intercitymaterieel. Deze treinen werden ICMm's genoemd en kregen allerlei extra voorzieningen zoals een rolstoeltoilet, digitale reisinformatie en airconditioning. Sommige toiletten die zich in deze intercity's bevinden kunnen door middel van een knopsysteem geopend en gesloten worden. Het eerste exemplaar trad in april 2007 in dienst.

De Nieuwe Intercity Dubbeldekker

De 'Nieuwe Intercity Dubbeldekker' (NID) is een opgeknapt treintoestel, voorheen waren het stoptreinen. Deze stoptreinen werden tussen 2009 en 2014 door NedTrain omgebouwd tot intercity's en geheel gemoderniseerd. Reizigers hebben hier de mogelijkheid om met wifi te kunnen internetten. Tevens heeft het een geheel gesloten toiletsysteem. De stoptreinen die omgebouwd werden behoorden tot het dubbeldeksaggloregiomaterieel, ook wel bekend als 'DD-AR'. De DD-AR treinstellen hadden al twee verdiepingen. Het project werd 'DDZ' genoemd, oftewel Dubbeldekker Zonering. Deze naam heeft betrekking tot de inrichting waarbij de bovenverdieping onder andere stiltecoupés bevat en de benedenverdieping alleen praatcoupés heeft. De eerste proefritten met de NID's werden al in 2012 gehouden. Op 12 maart 2012 trad de eerste NID in dienst. De NID heeft onder andere een knopsysteem om toiletdeuren te openen, sluiten en te vergrendelen. Deze treinen hebben naast de normale zitplaatsen 'loungebanken' als interieur.