Spoorwegovergangen in Nederland

Spoorwegovergangen zorgen ervoor dat je op een veilige manier het spoor kunt oversteken. In het verleden werden deze spoorwegovergangen door een persoon bemand. Pas later in de geschiedenis werd er voor het eerst gebruik gemaakt van geautomatiseerde spoorbomen. Nederlandse spoorwegovergangen kunnen meerdere waarschuwingssignalen bevatten die afgaan wanneer er een trein nadert. Welke waarschuwingssignalen worden er bij de Nederlandse spoorwegovergangen gebruikt? Hoe veilig is een spoorwegovergang?

Spoorwegovergangen

• De definitie van een spoorwegovergang
• Spoorbomen
• Actieve en passieve waarschuwingssignalen
• Waarschuwingsborden
• Waarschuwingslichten
• Activatie van de waarschuwingssignalen en spoorbomen
• Het sluiten van spoorwegovergangen

De definitie van een spoorwegovergang

Spoorwegovergangen zijn ontworpen om mensen op een veilige manier het spoor te laten oversteken omdat treinen een zeer lange remweg hebben. Treinen stoppen normaal gesproken niet voor een overgang waardoor het noodzakelijk is dat het verkeer op tijd gewaarschuwd en gestopt wordt. Spoorwegovergangen bevatten geen tunnel of brug. Een spoorwegovergang bevindt zich namelijk altijd bovengronds op gelijke hoogte als de rest van het verkeer.

Spoorbomen

Tot ongeveer halverwege de 20e eeuw waren de spoorwegovergangen nog door personeel bemand. Het personeel was verantwoordelijk voor het stilzetten van het verkeer wanneer er een trein aankwam. Er werd met een rode vlag gezwaaid of er werd een lantaarn gebruikt om te seinen zodat het verkeer gewaarschuwd kon worden. Hiernaast werden spoorbomen met de hand bediend. Aan het einde van de 20e eeuw werden de eerste elektrische spoorbomen in gebruik genomen. Een Nederlandse spoorwegovergang bevat tegenwoordig twee elektrische spoorbomen. Deze kunnen door middel van contragewichten omhoog getakeld worden. De spoorbomen zijn wit en rood van kleur waardoor zij goed opvallen. Hiernaast reflecteren zij.

Actieve en passieve waarschuwingssignalen

Het waarschuwen van verkeer gebeurt door middel van zowel 'actieve' als 'passieve' waarschuwingssignalen. Passieve waarschuwingssignalen zijn bijvoorbeeld verkeersborden en tekens die op het wegdek te zien zijn. Deze waarschuwingen zijn statisch en veranderen niet op het moment dat er een trein aankomt. Onder actieve signalen vallen onder andere knipperende waarschuwingslichten en geluidssignalen die geactiveerd worden wanneer er een trein nadert.

Waarschuwingsborden

Aan beide zijden van de overgang staan er waarschuwingsborden met de tekst 'WACHT tot het rode licht gedoofd is er kan nog een trein komen'. Deze borden hebben een blauwe kleur en bevatten witte letters.

Waarschuwingslichten

Bij iedere spoorwegovergang in Nederland staan er meerdere waarschuwingslichten gestationeerd. In totaal zijn er twee tot vier lichten aanwezig, waarbij er aan iedere zijde één of twee lichten zichtbaar zijn. De lichten wisselen knipperend elkaar af wanneer er een trein nadert. Als er rood licht te zien is betekent het dat het verkeer dient te stoppen. In sommige gevallen is er oranje licht te zien. Dit betekent dat er met extra voorzichtigheid overgestoken kan worden.

Activatie van de waarschuwingssignalen en spoorbomen

Als een trein zich ongeveer binnen 1 kilometer van de spoorwegovergang bevindt worden de waarschuwingslichten en bellen geactiveerd. Na ongeveer 5 seconden gaan de spoorbomen naar beneden. Het duurt ongeveer 10 seconden voordat de spoorbomen geheel naar beneden zijn gekomen. Meestal is het volume van de waarschuwingsbellen op dit moment wat lager. De lichten en bellen worden pas uitgeschakeld nadat de trein gepasseerd is en de spoorbomen weer omhoog gaan.

Het sluiten van spoorwegovergangen

Spoorwegovergangen blijven een risico met zich meedragen ondanks dat zij meerdere waarschuwingssignalen hebben om het verkeer te waarschuwen wanneer er een trein nadert. Om deze reden heeft ProRail in 2018 besloten om uiteindelijk alle spoorwegovergangen te sluiten. Zowel het gevaar van een ongeval met een persoon als de financiële schade (vele tientallen miljoenen euro's per jaar) die het aanricht hebben ervoor gezorgd dat men tot dit besluit is gekomen. Hiernaast leveren de incidenten vertragingen op voor reizigers. ProRail was als eerste begonnen met het verwijderen van de onbewaakte spoorwegovergangen omdat deze overgangen zonder spoorbomen het grootste risico vormen. ProRail hoopt dat in 2050 Nederland geheel spoorwegovergang-vrij is gemaakt en dat alle spoorwegovergangen vervangen zijn door tunnels en bruggen.