De Shtandart, replica van een eeuwenoud schip

De huidige Shtandart is een replica uit 1994. Het originele schip van de Baltische vloot dat eveneens de naam Shtandart droeg werd gebouwd in 1703 op bevel van gouverneur Aleksandr Menshikov en naar tekeningen van tsaar Peter I. De originele shtandart werd gebruikt voor militaire operaties. De huidige Shtandart is een mooi houten schip met heel veel houtsnijwerk en prachtige details.

De originele Shtandart

Gebouwd door een Nederlander op bevel van tsaar Peter I

De fregat Shtandart is het eerste schip van de Baltische vloot. De naam Shtandart werd gegeven aan de Koninklijke schepen van de Keizerlijke Russische Marine tot aan de revolutie in 1927. Er werd met de bouw van de Shtandart begonnen onder Peter I en op bevel van gouverneur Aleksandr Menshikov op 24 april 1703 op de Olonetsky scheepswerf bij Olonets. Het schip werd gebouwd door de Nederlander Vybe Gerens naar tekeningen van tsaar Peter I die ook toekeek op de bouw van het schip en soms zelfs een handje toestak. Hij was gek op schepen en scheepsbouw en had voor het bestuderen er van een paar maanden in Engeland en een paar maanden in Nederland doorgebracht. Hij combineerde de twee stijlen van scheepsbouw om tot een stevig schip te komen, aangepast aan de Baltische zee. Het schip was klaar op een kleine vijf maanden.

Tsaar Peter I kapitein

Hij zeilde met het schip als kapitein en hiervoor had hij een pseudoniem, namelijk dat van Peter Mihaljov, dat hij ook had gebruikt tijdens zijn studies in Europa. Hij bracht het schip van Olonets naar Sint-Petersburg in september 1703. In de cabine van de kapitein is trouwens een kompas dat enkel langs onder kan gelezen worden. De legende wil dat dit kompas boven de hangmat van Peter I hing, zodanig dat hij de koers van het schip kon aflezen van zodra hij zijn ogen opentrok.

Militaire operaties tot 1927

De Shtandart was het eerste vlaggenschip van de Russische Marine en nam deel aan tal van militaire operaties. Het behoorde toe aan de Marine tot 1727. In 1710 moest het schip gerepareerd worden en werden er vier extra kanonnen in geplaatst. Ook tijdens de winter van 1710 - 1711 waren er grote reparatiewerken aan het schip.

Versleten

In 1727 gaf Catherina I het bevel om het schip te laten restaureren. De snelle bouw en het weinig onderhoud begonnen hun tol te eisen. De romp was zo beschadigd dat wanneer ze het schip uit het water wilden tillen, het gewoon in twee brak. Dus besloot Catherina I dat er een replica van het schip moest worden gebouwd. Maar met de bouw van het schip zal slechts in 1994 gestart worden door een team vrijwilligers en idealisten.

De replica

Op zoek naar gegevens over de Shtandart

Ondanks het feit dat het Catherina I was die in 1727 met het idee van een replica kwam aandraven, werd met de bouw van het nieuwe schip slechts begonnen in 1994. Dit gebeurde onder leiding van nautisch architect Vladimir Martus. Een eerste probleem was dat er geen technische tekeningen voorhanden waren van de oude Shtandart. Dus kreeg de historicus Viktor Krainukov in 1988 de opdracht om in drie jaar tijd alle mogelijke informatie over het schip te zoeken. Op zijn aanwijzingen werd een schaalmodel gebouwd van de Shtandart dat nu in een museum prijkt. Naast de historische details moest het schip ook nog eens voldoen aan alle moderne veiligheidsvoorschriften. Wanneer deze problemen waren opgelost, moest naar het juiste materiaal worden gezocht en naar een team die de bouw van het schip op zich wilde nemen.

Start bouw replica: 1994

Op 4 november 1994 werd er begonnen met de bouw van het schip in de scheepswerf van de Shtandart club in het Orlovsky Park. Het team bleef maar groeien. Vooral jonge mensen kwamen een handje toesteken, aangetrokken door het onwaarschijnlijke verhaal van het schip. Bijna alles moest zonder machines, dus met de hand worden gemaakt. Er moest ook nog eens gedacht worden zoals de scheepsbouwers van de 18de eeuw. Het houtsnijwerk werd minutieus gekopieerd. Financiële hulp kwam vooral uit Engeland en Nederland, via de Ambassades en de Consulaten. Ook firma's droegen hun steentje bij. Zo schonk Volvo de twee motoren. Er was geen enkele reden waarom het nieuwe schip veel kanonnen aan boord zou moeten hebben. Het moest niet meer deelnemen aan de militaire operaties en bovendien, het zou het nieuwe schip veel te zwaar maken. Dus werden er in de replica slechts 5 kanonnen geplaatst, die echt konden vuren.

Twee zones

De moderne Shtandart heeft twee zones. Een historische zone boven het kanonnendek. In dit gedeelte is de geschiedenis gerespecteerd: het roer, het beeldhouwwerk, de meubels, de inrichting, de masten en de kanonnen werden minutieus nagebouwd. De moderne zone, in de romp van het schip, werden aangepast aan de huidige wetgeving inzake veiligheid. Er werden twee motoren Volvo Penta TAMD 122P in geïnstalleerd en een generator.

1998: inhuldiging

Op 30 mei 1998 was er een plechtigheid in aanwezigheid van de gouverneur van Sint-Petersburg Vladimir Yakovlev en van Prince Andrew, de twee beschermheren van het project. Ook werd de nieuwe kapitein geïntroduceerd. Op 4 september 1999 werd de Shtandart op een ongewone manier te water gelaten op de scheepswerf Petrovsky Admiralty. Het werd met een kraan over een strook vasteland gehijst en dan werd het in het water gelaten.

2000: maiden trip

In juni 2000 vertrok de Shtandart voor haar maiden trip. De route was exact dezelfde als die van Peter I, zoveel jaren voordien. Na 2007 werden de Russische schepen onderworpen aan een nieuwe reeks van strenge veiligheidsmaatregelen en vele oudere schepen voldeden niet meer en mochten niet meer uitvaren. Dit was ook het geval van de Shtandart, hoewel deze toch nog vrij recent was. Na veel gepalaver werd de Shtandart, mede dankzij zijn geschiedenis en zijn bekendheid, dan toch goedgekeurd.

Karakteristieken van de Shtandart

• 3 masten
• fregat
• oorspronkelijke Shtandart: Russische Marine, replica: opleidingsschip
• bouwjaar: 1703, replica: 1999
• bouwplaats: Olonetsky scheepswerf bij Olonets, replica: Shtandart Club in Orlovsky Park
• crew: van 120 tot 150 man, replica: 30 cadetten en 10 officieren
• lengte: 25 meter, 34,5 meter overall
• breedte: 6,9 meter
• hoogte: 33 meter
• maximaal zeiloppervlak: 620 m²
• kanonnen: 24, in 1710 werden er vier bijgezet, dus 28 kanonnen en in 1999 vijf kanonnen
• replica: 2 motoren Volvo Penta TAMD 122P en een generator