Grootste vliegtuigramp ooit, 583 doden
Op 27 maart 1977 vond de grootste vliegtuigramp uit de geschiedenis plaats. De ramp voltrok zich op het Canarische eiland Tenerife, waar een Amerikaanse Boeing 747 in botsing kwam met een Nederlands vliegtuig van KLM. De botsing tussen de twee grote vliegtuigen vond plaats tijdens de start, nog boven de luchthaven van Tenerife, Spanje. 583 mensen overleefden de ramp niet. Er waren 61 gewonden. Hiermee is dit de grootste vliegtuigramp uit de geschiedenis.
27 maart 1977
Een zwarte dag in de spaanse geschiedenis. Twee vliegtuigen van groot formaat, een KLM Boeing en een Pan American Boeing 747, komen met elkaar in botsing. 70 mensen overleefden de crash wonder boven wonder, gezien de ravage die deze ramp achter liet. 61 mensen waren (zwaar)gewond, maar nog in leven. Dit gold helaas niet voor de overige 583 mensen aan boord van de beide toestellen. De 70 overlevenden waren allemaal inzittenden van het Amerikaanse vliegtuig. Alle inzittenden van de KLM verongelukten.Hoe kon dit gebeuren?
De Pan American Boeing 747 was die dag onderweg naar Gran Canaria en niet naar Tenerife. Door een bommelding op de luchthaven van Gran Canaria was het niet mogelijk op deze luchthaven te landen. Voor het Amerikaanse vliegtuig was de luchthaven van Tenerife de beste optie om de landing in te zetten. Het piloten zouden het vliegtuig op deze luchthaven laten wachten tot zij toestemming zouden krijgen door te vliegen naar Las Palmas. Die dag was ook de Boeing van KLM uitgeweken naar de luchthaven van Tenerife. De beide toestellen stonden niet ver bij elkaar vandaan. Sterker, op het moment dat de KLM bijgetankt werd, blokkeerde deze de Pan American Boeing.Het was een drukke en chaotische dag op de luchthaven van Tenerife op 27 maart 1977. Veel vliegtuigen waren om verschillende redenen uitgeweken naar deze luchthaven. Hierdoor stond er een file van vliegtuigen op de taxibaan. Het was volgens de verkeersleiding onmogelijk alle vliegtuigen op deze wijze goed weg te krijgen. Men achtte het noodzakelijk een deel van een startbaan te gebruiken als taxibaan.
Zowel de KLM Boeing als de Amerikaanse Boeing reden op hetzelfde moment richting de aangewezen startbaan. Tijdens deze taxirit nam het Amerikaanse vliegtuig de verkeerde afslag, waardoor zij op dezelfde baan belandde als het KLM toestel. De verkeerstoren had niet de beschikking over een grondradar en kon hierdoor dus niet opmerken dat er twee vliegtuigen op dezelfde baan reden. Ook was het erg slecht weer en door de dichte mist was er een zicht van slechts 300 meter. De KLM Boeing begon snelheid te maken om op te stijgen, terwijl deze nog geen bevestiging van de verkeersleiding had gekregen. De verkeersleiding zag dit niet als een groot probleem, aangezien zij van mening waren dat het andere vliegtuig de baan inmiddels had verlaten. Zij waarschwden het opstijgende vliegtuig niet en lieten het doorgaan. Op het moment dat de beide vliegtuigen elkaar opmerkten was het eigenlijk al te laat. De piloot van de KLM deed een wanhopige poging snel op te stijgen. Het lukte echter niet het vliegtuig zo snel te laten stijgen dat deze over de andere Boeing heen kon vliegen. De KLM raakte het Amerikaanse toestel, schoot 150 meter door en vloog in brand. Ook het Amerikaanse toestel vloog in brand, maar omdat dit vliegtuig nog reed, overleefden 70 passagiers deze botsing. 61 van de 70 passagiers raakten hierbij wel (zwaar)gewond. Alle personen aan boord van de KLM Boeing kwamen om het leven.
Een reeks van fouten kostte 583 mensen het leven
In totaal kwamen er 583 inzittenden van de totaal 653 om het leven. Meerdere fouten zijn gemaakt die dag en deze ramp had voorkomen kunnen worden. Het was duidelijk te druk op de luchthaven van Tenerife. Teveel vliegtuigen waren uitgeweken naar deze luchthaven, zij bezetten de taxibaan, waardoor de startbaan als taxibaan gebruikt moest worden. De verkeersleiding had niet de beschikking over de juiste apparatuur om goed te kunnen volgen waar alle vliegtuigen zich bevonden. Ook hadden zij het stijgen van de KLM stop moeten zetten, omdat zij nog geen toestemming voor opstijgen hadden gegeven. Hoewel zij van mening waren dat de baan vrij was, wisten zij dit niet zeker. Zij wisten niet dat het Amerikaanse toestel zich op dezelfde baan bevond. Wanneer de verkeersleiding alle vliegtuigen goed had kunnen volgen, hadden zij ook opgemerkt dat het Amerikaanse toestel de verkeerde afslag nam en op dezelfde baan als de KLM terecht kwam. Zowel de piloten van KLM, als die van de Amerikaanse Boeing 747, als de verkeersleiding hebben fouten gemaakt die niet gemaakt mochten worden. De fouten van deze drie partijen hebben 583 waardevolle levens geeist.- De KLM piloot had moeten wachten op toestemming van de verkeersleiding om op te mogen stijgen. Dit deed de piloot niet, waardoor hij het stijgen inzette op het moment waarvan hij niet wist of het veilig was.
- De piloot van de Pan American Boeing 747 had de instructie van de verkeersleiding goed op moeten volgen. Dit is niet gebeurd, waardoor hij de verkeerde afslag nam. Deze verkeerde afslag bracht hem op dezelfde baan, in tegengestelde richting, van de opstijgende KLM Boeing.
- De verkeersleiding had de KLM moeten waarschuwen dat deze geen toestemming had om op te stijgen. Het vliegtuig had stop gezet moeten worden tot zeker was dat het veilig was om op te stijgen. De verkeersleiding had hier niet zomaar vanuit mogen gaan. Ook had de verkeersleiding de Amerikaanse Boeing moeten waarschuwen dat deze de verkeerde afslag had genomen. Het vliegtuig had kunnen stoppen en kunnen wachten op een teken van de verkeersleiding dat het veilig was de baan te betreden. De verkeersleiding is er vanuit gegaan dat de baan waarschijnlijk toch wel vrij zou zijn, terwijl dit niet het geval was. Zij hadden het vliegtuig nooit door moeten laten rijden zonder zeker te weten dat de baan vrij was.
De slachtoffers
Pan Am-vlucht 1736. Aan boord waren in totaal 364 Amerikaanse passagiers voor een cruise op de Middellandse Zee. 70 van deze passagiers overleefden de ramp, al dan niet (zwaar)gewond. Zij zijn de enige passagiers van de beide vliegtuigen die de ramp hebben overleefd. De verongelukte passagiers waren allemaal Amerikanen.KLM-vlucht 4805. Dit toesten was die ochtend van Schiphol Amsterdam vertrokken. Het was een chartervlucht vol met vakantiegangers van Holland International, voornamelijk Nederlanders. De meeste slachtoffers zijn begraven op de Amsterdamse begraafplaats Westgaarde. Hier bevindt zich het veld met een monument voor de slachtoffers van de ramp. Voor de nabestaanden is de Stichting Nabestaanden Slachtoffers Tenerife opgericht.
Deze vliegtuigramp is na 31 jaar nog steeds de grootste vliegtuigramp uit de luchtvaartgeschiedenis. Dit natuurlijk met uitzondering van de aanslagen met de vliegtuigen in Amerika op 11 september.
Gerelateerde artikelen
De grootste vliegrampenOndanks de kleine kans zijn er sinds het gebruik van het vliegtuig meerdere grote rampen gebeurd waarbij veel mensen om…
Vliegramp Tenerife: oorzaken van de grootste vliegramp ooitOp 27 maart 1977 vond de grootste ramp in de luchtvaartgeschiedenis plaats. Twee Boeings botsten op Tenerife op elkaar e…
Boeing 787, kenmerken en voordelenDe Boeing 787 is het nieuwste verkeersvliegtuig van Boeing In Seatlle. Op 9 juli 2007 werd de Dreamliner voor het eerst…
Openbaar vervoer op Tenerife: de tramBestaat er een tram op Tenerife? Op Tenerife, Canarische eilanden, Spanje, bestaat twee tramlijnen. Er is een tramlijn v…Reacties
Rene, 26-11-2013
Ik verloor die dag mijn neef bij de vliegtuigramp. Het was de enigste zoon van mijn oom die een grote sterke kerel was als slager zijnde. Mijn neef was een goede zakenman in opkomst in de vleesbranche. Mijn oom stierf een paar jaar later aan verdriet want hij kon het verlies van zijn zoon niet verwerken. Ik zal het nooit meer vergeten.
Reactie infoteur, 27-11-2013
Beste Rene,
bedankt voor je reactie. Ik kan me voorstellen dat het heel veel verdriet aan velen heeft gebracht. Een kind verliezen is nooit hoe het moet zijn. Bedankt voor je bijdrage!
Groetjes, Marensa
Hans, 17-03-2012
Artikel hierboven staan meer fouten in dan dat er nodig waren voor de grootste vliegramp ook.
En wat er gereageerd wordt ook.
KLM moest een backtrack maken. Dus naar het einde van de taxibaan en daar volledig omkeren om te kunnen opstijgen. De panam moest achter de KLM aan taxieen en afslag C-3 nemen. Een onlogische afslag want dat zou terug naar de terminal leiden. Hier was verwarring over bij de Panam crew. De baanverlichting was bovendien buiten werking.
Van zanten gaf inderdaad gas om op te stuigen. de co-piloot gaf aan dat er nog geen clearence was. Van zanten draaide de gashendels terug. KLM kreeg een ATC-clearance… dus GEEN clearence om op te stijgen. Co-piloot Meurs geeft aan dat ze klaar zijn om op te stijgen. Op dat moment geeft de Panam aan dat ze nog op de startbaan rijden. Door zogenoemde interference kon de KLM dit niet horen. Er werd direct door meerdere personen over de radio gesproken, hierdoor ontstaat een fluittoon. Alleen de boordwerktuigkundige Schreuder heeft iets gehoord. Van Zanten gaf gas… de boordwerktuigkundige Schreuder vroeg toen: is die Panam er niet af dan? Jawel.zei van Zanten…
Helaas had hij ongelijk…
Reactie infoteur, 18-03-2012
Beste Hans de Ruig,
bedankt voor dit mooie verhaal. Het wijkt dan wel iets af van de docu die over het incident gemaakt is, maar het is een leuk verhaal om te lezen zo. Zoals je zelf ook zegt, diverse andere reacties kloppen ook niet, maar ik zie iedere reactie en iedere mening toch als een toevoeging. Bedankt hiervoor.
Groet, Marensa
Waarheid, 21-08-2011
Alleen Van Zanten had schuld. Hij begon in dikke mist de take off zonder toelating van de tower omdat hij die avond tijdig in zijn bed wilde liggen. De boordwerktuigkundige maakte de captain er attent op dat hij nog geen clearance had en dat de Pan Am nog niet van de runway was. Zowel gezagvoerder als co-piloot negeerden zijn opmerking. Het resultaat is gekend. KLM heeft trouwens de schuld erkend en de slachtoffers vergoed.
Het getuigt van intellectuele oneerlijkheid om de Pan Am bemanning en de control tower met een deel van de schuld op te zadelen. Geen toelating om op te stijgen is geen toelating om op te stijgen, wat andere factoren ook mogen zijn.
Reactie infoteur, 22-08-2011
Beste IdeVincke,
het is zeker waar dat niet opstijgen - niet opstijgen betekent. Hier is absoluut een fout gemaakt. Wel is het uiteraard zo dat deze fout niet op een ramp was uitgelopen als de Pan Am niet ook een fout had gemaakt. Uiteraard wel een aanzienlijk minder grote fout. Feit blijft dat de ramp niet had hoeven gebeuren en ook niet was gebeurd als beide partijen niet allebei de mist in waren gegaan.
Bedankt voor je mening.
Slade, 19-02-2010
Het maakt niet uit of de Pan Am vliegtuig een verkeerde afslag nam. Het vliegtuig moest zowiezo de startbaan van de KLM oversteken. Het is de fout van de KLM-piloot. Dat is gewoon overduidelijk.
Reactie infoteur, 23-03-2010
Beste Slade,
Het klopt inderdaad dat het vliegtuig diezelfde baan moest kruisen en de piloot van KLM heeft inderdaad de grote fout gemaakt te vertrekken zonder toestemming van de verkeerstoren. Een reeks van fouten heeft voor de ramp gezorgd, fouten die door diverse partijen gemaakt zijn. De een heeft wat meer schuld dan de ander.
Bedankt voor je reactie!
Groetjes, Marensa
R., 26-02-2009
De waarheid is dat Pan American ook een fout maakten. De piloot had van de verkeersleiding door gekregen dat hij een afslag eerder had moeten nemen op de baan, dan dat hij nam. Maar door het slechte weer en mist, miste hij de juiste afslag. De piloot van Pan American moest de derde afslag nemen, maar is door getaxied naar de vierde afslag. Er is nog een theorie over de "verkeerde" afslag: De piloot en co-piloot zouden gedacht kunnen hebben dat afslag 3 een te kleine bocht had voor een boeing 747 en daarom door taxiede naar de vierde afslag.
De piloot van Pan American had dus ook zijn fouten gemaakt toen.
Reactie infoteur, 26-02-2009
Dat klopt inderdaad. Pan American zat fout met de keuze in baan en taxiede te ver door. In het artikel wordt ook duidelijk weergegeven dat er verschillende theorieen gemeld zijn, maar in alle theorieen komt naar voren dat zowel de KLM als PA fouten hebben gemaakt.
Bedankt voor het lezen en uw reactie!
Groetjes, Marensa
Mevrouwtje, 27-07-2008
Er zit een fout in dit verhaal denk ik. De Pan-American was sowieso helemaal niet fout. De Amerikaanse vliegtuig was sowieso ál op dezelfde baan met de KLM wat ook de bedoeling was en ze gingen voor de juist afslag om júist van die baan af te gaan. Maar op het moment dat ze de afslag wouden afslaan kwam de KLM uit het niets ineens afstormen. Allemaal de fout van KLM piloot Van Zanten zonder twijfel die geen geduld had. Fatale beslissing om zomaar vol gas te geven.
Reactie infoteur, 30-07-2008
Het klopt inderdaad dat het Amerikaanse vliegtuig op dat moment probeerde van de baan af te draaien naar de juiste afslag. Ze waren al op dezelfde baan bij het tanken. Toch met opstijgen van de KLM was dit uiteraard niet de bedoeling en de ongeduldigheid van de piloot van de KLM was inderdaad de fatale fout. Toch wordt beweerd door het air crash research file team van Tenerife dat de Pan American de afslag verkeerd genomen had. Nadat ze zich dit realiseerde, draaiden ze direct terug. Het toestel stond daardoor schuin op de baan, richting de afslag om ervanaf te draaien, op het moment dat het geraakt werd door de KLM Boeing. Ook het Nieuwsdossier Team van planecrashinfo.com bevestigd dat dit de "oplossing" moet zijn voor de oorzaak van de ramp. Het blijft een theorie, omdat de verkeerstoren niet over een radar beschikte om te kunnen zien waar de toestellen zich precies bevonden. Ook waren ze niet te zien vanuit de toren vanwege de dichte mist. Mijn artikel klopt dus volgens de feiten van deze twee teams, Crash Investigation Reconstructions en bepaalde nieuwssites. Het kan wel zijn dat er ook andere informatie over de oorzaak te vinden is, ook juist omdat het niet bevestigd kan worden waar de toestellen zich gedurende hun verblijf op de luchthaven bevonden. De overlevenden kunnen in dit onderzoek ook niet als getuigen optreden. Zij wisten niets van een afslag (of een verkeerd genomen afslag) en hebben het andere toestel ook niet aan kunnen zien komen. Maar zoals u zegt klopt het inderdaad wel dat het Amerikaanse toestel draaide richting de juiste afslag.