Traumahelikopters of Lifeliners in Nederland

In Nederland zijn er (anno 2017) vier traumahelikopters die ingezet kunnen worden om hulp te verlenen. Een traumahelikopter, ook wel Lifeliner genoemd, wordt meestal ingezet bij ernstige incidenten zoals een reanimatie, ongeval of andere ernstige gezondheidsklachten. De vier traumahelikopters hebben ieder een eigen regio, waardoor ze snel ter plaatse kunnen zijn. Op de traumahelikoper zit een gespecialiseerd team dat ieder zijn eigen taken heeft.

Standplaatsen van de traumahelikopters

De vier traumahelikopters zijn verdeeld over vier standplaatsen, zodat iedere regio in Nederland goed gedekt kan worden. Sinds 2011 zijn de traumahelikopters 24/7 inzetbaar.

Lifeliner 1
De standplaats van de Lifeliner 1 is in Amsterdam bij het VUmc. De dekkende regio’s zijn: Noord-Holland, Noord-Utrecht en Flevoland.

Lifeliner 2
De standplaats van de Lifeliner 2 is in Rotterdam bij het vliegveld van Rotterdam. De dekkende regio’s zijn: Zeeland, Zuid-Holland, West-Brabant en Zuidwest Utrecht.

Lifeliner 3
De standplaats van de Lifeliner 3 is bij vliegbasis Volkel. De dekkende regio’s zijn: Oost-Brabant, Gelderland, Noord-Limburg en Zuidoost-Utrecht.

Lifeliner4
De standplaats van de Lifeliner 4 is in Groningen. De dekkende regio’s zijn: Groningen, Friesland, Drenthe, IJsselland en de Waddeneilanden exclusief Texel.

In het zuiden van Zeeland en Limburg wordt meestal een traumahelikopter uit België ingezet. In Overijssel en een gedeelte van Gelderland wordt vaak een traumahelikopter uit Duitsland inzet.

Bemanning traumahelikopter

De bemanning van de traumahelikopter bestaat uit een gespecialiseerd team. Ieder teamlid heeft zijn eigen taken. Het team bestaat uit een trauma-arts, verpleegkundige en een piloot.

Trauma-arts
De trauma-arts heeft meer kennis en bevoegdheid dan een ambulanceverpleegkundige. In veel gevallen is een trauma-arts, naast dat hij werkzaam is op een traumahelikopter, werkzaam in een ziekenhuis waar hij werkt als chirurg traumaloog of anesthesioloog. De trauma-arts is een aanvulling op het ambulanceteam dat ter plaatse hun werkzaamheden verricht. Een trauma-arts mag bijvoorbeeld een narcose aanbrengen, een thoraxdrain en bepaalde medicatie geven. Indien nodig kan een trauma-arts ook lichaamsdelen amputeren om het slachtoffer te kunnen bevrijden.

Verpleegkundige
De taak van de verpleegkundige is het assisteren van de piloot tijdens de vlucht en het assisteren van de arts. De verpleegkundige wordt opgeleid om te kunnen navigeren. Dit is nodig omdat de piloot zich volledig moet kunnen concentreren op de vlucht. Bij het incident aangekomen is de taak van de verpleegkundige om de arts te assisteren. Een verpleegkundige die werkzaam is op een traumahelikopter heeft veel ervaring door het lopen van verschillende stages. Zo loopt een verpleegkundige stage op de anesthesie, IC, ambulance en SEH.

Piloot
De piloot is verantwoordelijk voor het besturen van de traumahelikopter. Voordat een piloot op een traumahelikopter mag vliegen, moet hij een vast aantal uren vliegervaring hebben opgedaan bij bijvoorbeeld de luchtmacht of burgerlijke helikoptervluchten. Het is belangrijk dat een piloot goed om kan gaan met stressvolle situaties, omdat het zijn verantwoordelijkheid is om zo snel mogelijk op het incident of in het ziekenhuis te zijn. De tijd speelt vaak een belangrijke rol tussen leven en dood voor de patiënt. Een piloot hoort vaak pas in de helikopter waar de vlucht heen gaat. Hij moet in de lucht ook in kunnen schatten waar hij gaat landen. Dit kan soms op een lastige plaats zijn, bijvoorbeeld op een weg. De piloot is degene die hierin de leiding en de verantwoordelijkheid heeft.

Werktijden MMT

De bemanning van de traumahelikopter (het mobiel medisch team) heeft een dienst van ongeveer twaalf tot dertien uur. De dagdienst begint om half 7 in de ochtend en de nachtdienst om half 7 in de avond. Het eerste half uur van de dienst controleert de piloot belemmeringen in het luchtruim en of er bijvoorbeeld in de omgeving parachute wordt gesprongen of dat er een luchtballonnenfestijn plaatsvindt. Verder wordt er een briefing gehouden over het weer en de helikopter. Daarna gaat het team in de cockpit een aantal checks uitvoeren en worden de riemen afgesteld. Rond het klokslag van 7 uur vindt de wisseling van de dienst plaats.

Uitruk traumahelikopter

Wanneer er een traumahelikopter wordt opgeroepen, ontvangen de teamleden een melding op hun pager. Op de pager staat de melding en het adres waar naar toe moet worden gevlogen. Na de melding is de traumahelikopter meestal binnen 2 à 3 minuten in de lucht. In de avonduren, wanneer het donker is, duurt het meestal 5 minuten voordat de traumahelikopter in de lucht is. Dit komt door een langere voorbereidingstijd.

Annuleringen traumahelikopter

Veel meldingen die het mobiel medisch team krijgt, worden tijdens de vlucht geannuleerd. In dit geval kan de traumahelikopter omdraaien en weer terug gaan naar de standplaats. De reden dat vluchten geannuleerd kunnen worden, is omdat de hulp van de trauma-arts dan niet meer nodig is. De ambulanceverpleegkundige kunnen bijvoorbeeld het slachtoffer zelf helpen. Het kan ook voorkomen dat het slachtoffer is overleden. In dit geval is hulp niet meer mogelijk.

Transport slachtoffer

In de meeste gevallen wordt het slachtoffer met de ambulance vervoerd. In een ambulance is meer ruimte dan in een traumahelikopter en soms is dit ook nog sneller. Wanneer er veel tijdwinst valt te behalen, wordt het slachtoffer vervoerd met een traumahelikopter. Een voorbeeld is een slachtoffer op de Waddeneilanden. Vanaf deze locatie is een slachtoffer met een traumahelikopter vaak eerder in het ziekenhuis.

MMT-voertuig

Naast een traumahelikopter beschikt het mobiel medisch team ook over een voertuig. Het voertuig wordt vaak ingezet wanneer het team sneller ter plaatse kan zijn dan met een helikopter. Ook wanneer het erg mistig is en er niet gevlogen mag worden, kan het voertuig worden ingezet.