Vliegramp Tripoli – de oorzaak en het gevolg

Het is het ergste dat je kan overkomen: een vliegtuigcrash op weg naar je vakantiebestemming of van je vakantieland op weg naar huis. In mei 2010 crashte een vliegtuig, met veel Nederlanders aan boord, vlakbij Tripoli. Het toestel kwam uit Zuid-Afrika en zou in Tripoli een tussenstop maken om daarna door te vliegen naar Europa. Het kwam niet verder dan Libië, want niet ver van wat de tussenstop had moeten worden stortte het neer. Op één jongen na vonden alle inzittenden de dood. Drie jaar na het ongeluk kwamen Libische autoriteiten met de uitkomsten van het onderzoek naar de oorzaak van de crash naar buiten: de piloten hadden fouten gemaakt.

De vliegramp met een overlevende

• Crash nabij Tripoli
• Oorzaak: fouten door piloten
• Vlucht 771 met Airbus A330
• Afriqiyah Airways
• Onderzoek naar oorzaak
• Goed en Godsgeschenk
• 'Alles om jullie heen is er nog'
• Stichting Vliegramp Tripoli en het monument

Crash nabij Tripoli

Op 12 mei 2010 crashte vlucht 771 van Afriqiyah Airlines bij de Libische hoofdstad Tripoli. Van de 104 inzittenden in de airbus vonden 103 de dood, 92 passagiers en 11 bemanningsleden. Eén Nederlands jongetje van negen jaar overleefde de ramp. Zijn ouders en broer kwamen om. Zeventig Nederlanders vonden de dood.

Oorzaak: fouten door piloten

De piloten zouden fouten hebben gemaakt, zo is uit onderzoek naar voren gekomen. Libische autoriteiten brachten eind februari 2013, bijna drie jaar de ramp, de oorzaak van de ramp naar buiten. De piloten zetten de landing niet goed in, ze vlogen te laag en hadden slecht zicht op de grond. Ze hadden eigenlijk een doorstart moeten maken, maar verzuimden dat. De kapitein en de co-piloot hadden geen ervaring met doorstarten en de twee werkten bovendien niet goed samen. Ze waren moe en waarschijnlijk afgeleid door druk radioverkeer en communiceerden slecht samen. Ook kregen ze verkeerde informatie over het weer en waren er technische problemen met de stuurknuppel, waar geen onderhoud aan was gepleegd. Daarbij waren ze slecht getraind en herkenden ze de situatie niet goed. Daardoor waren ze niet in staat het vliegtuig bij te sturen voor het op de grond neerstortte. Ze hielden zich niet aan de standaardprocedures. Een samenloop van deze en meer factoren waren de oorzaak van de crash.
De factoren die hebben geleid tot het ongeluk op een rij:

• landing werd niet goed ingezet;
• vliegtuig vloog te laag;
• piloten waren slecht getraind;
• piloten herkenden situatie niet goed;
• piloten wisten niet of de neus omlaag of juist omhoog stond;
• piloten hadden slecht zicht op de grond;
• piloten maakten geen doorstart;
• kapitein en co-piloot werkten niet goed samen;
• de communicatie in de cockpit was slecht;
• piloten waren vermoeid;
• piloten werden afgeleid door druk radioverkeer;
• piloten kregen verkeerde weersinformatie;
• technische problemen aan stuurknuppel;
• geen onderhoud gepleegd aan stuurknuppel;
• piloten hielden zich niet aan standaardprocedures en –voorschriften.

Vlucht 771 met Airbus A330

De 104 inzittenden van de Libische Airbus waren in Johannesburg ingestapt. Het toestel was acht maanden oud. De 71 Nederlanders, Belgen (2), Duitser (1), Oostenrijkers (2), Brit (1) en Fransman (1) aan boord zouden eerst naar Tripoli vliegen voor een stop, om daarna door te vliegen naar Europa. In het zicht van de luchthaven stortte het toestel neer. Het was mistig aan de grond en dat weerbericht hadden de piloten niet doorgekregen.

Afriqiyah Airways

Afriqiyah Airways, de Libische luchtvaartmaatschappij, liet ook steken vallen. Bij eerdere problemen met de landing op een andere vlucht met dezelfde bemanning, werd er niet geëvalueerd. Het onderzoeksrapport telt 21 aanbevelingen en een dergelijke evaluatie is er één van. Ook moeten de piloten trainen op het maken van een doorstart. Bij een doorstart wordt de landing onderbroken en trekt het vliegtuig weer op om daarna een hernieuwde landingspoging te doen.

Onderzoek naar oorzaak

Het duurde bijna drie jaar voor het onderzoek was afgerond. De opstand tegen het regime van Moammar Gaddafi, die in 2011 uitbrak en het regime ten val bracht, doorkruiste het onderzoek, dat meteen na de crash begon en in 2011 stil kwam te liggen. Het rapport bevestigt dat er geen sprake was van een aanslag, maar dat het een ongeluk betrof. Er werden geen sporen van explosieven gevonden.

Menselijk falen

Er zijn ook geen aanwijzingen dat het technische probleem met de stuurknuppel van invloed was op het ongeluk. Hoofdconclusie is dat de oorzaak van het ongeluk ligt in menselijk falen. De piloten werkten langs elkaar heen: er was geen duidelijk plan om het vliegtuig veilig aan de grond te krijgen. Het was het eerste ongeluk met een vliegtuig van de Libische luchtvaartmaatschappij.

Goed en Godsgeschenk

In 2012 meldt de familie dat het ‘gewoon goed’ gaat met Ruben, de enige overlevende. De jongen woont bij zijn grootouders. Hij is twee jaar na het ongeluk nog onder medische controle. De opa van Ruben verloor zijn dochter, een schoonzoon en een kleinkind. Ook drie jaar na de ramp meldt de familie dat het goed met de jongen gaat. De familie heeft wel last van de media, die hen steeds weer opzoeken.

Ruben

In maart 2013 vertelt de opa van Ruben aan Omroep Brabant dat hij en zijn vrouw die 12e mei 2010 naar Schiphol reden om hun dochter, schoonzoon en twee kleinkinderen op te halen. Ze reden met een lege auto terug naar huis, in de veronderstelling dat ze alle vier waren omgekomen. Later hoorden ze dat hun kleinzoon Ruben als enige de ramp had overleefd. Opa noemt het een Godsgeschenk. Drie dagen na het ongeluk keerde Ruben naar Nederland terug.

'Alles om jullie heen is er nog'

Marieke Poelmann verloor haar beide ouders bij de ramp. Ze deed destijds de opleiding journalistiek en liep stage bij de NOS. Vijf jaar later schreef ze een boek over het verdriet en gemis van twee ouders die er in één klap niet meer zijn. Het boek heet 'Alles om jullie heen is er nog'. Het boek kwam in mei 2015 uit, vijf jaar na de het vliegtuigongeluk. Binnen een week tijd beleefde het boek zijn tweede druk. Poelmann is blij iets met het ongeluk gedaan te hebben waar andere mensen kennelijk iets aan hebben.

Stichting Vliegramp Tripoli en het monument

De stichting Vliegramp Tripoli organiseert jaarlijks een herdenking voor de nabestaanden. Op 12 mei 2016 werd een monument onthuld ter nagedachtenis aan de overledenen. Het monument staat op begraafplaats Noorderplaats in Nieuwegein en bestaat uit een vorm van de wereldbol, die symbool staat voor de slachtoffers uit alle windstreken, met daarin de datum van het ongeluk. Op een bijbehorend plateau staan de namen van alle slachtoffers en bij de wereldbol staat een bank. In het monument is een urn verwerkt met DNA materiaal dat gebruikt is bij het identificeren van de lichamen.

In het midden van het land

Het monument staat in het midden van het land, goed te bereiken voor de nabestaanden uit alle hoeken van het land. Het is een centrale plek voor herkenning, herdenking en samen zijn.

Lees verder

• Vliegrampen met passagiersvliegtuigen – 2000
• Vliegrampen met passagiersvliegtuigen – 2015
• Vliegrampen in 21ste eeuw – 2011
• Vliegrampen met passagiersvliegtuigen – 2010
• Vliegrampen met passagiersvliegtuigen – 2013