Zoab en geen aquaplaning meer

Zoab (zeer open asfalt beton) is een wegverharding met een hoog percentage holle ruimte. Met zoab wordt het opspatten van water voorkomen en wordt geluid sterk gereduceerd ten opzichte van ander asfalt. Ongeveer 90 procent van de Nederlandse snelwegen is verhard met zoab. Op provinciale wegen wordt het weinig toegepast en op gemeentelijke wegen vrijwel nooit. Nederland loopt sterk voorop in het aanleggen van zoab wegen.

Zoab gaat langer mee dan gedacht

Door de vele holtes sijpelt het water eerst in het wegdek om vervolgens naar opzij te verdwijnen. Een belangrijk positief effect daarbij is dat er geen aquaplaning meer optreedt. Een ander voordeel van zeer open asfalt beton is dat het nagenoeg niet vervormt onder de druk van het verkeer. Vandaar dat spoorvorming op wegvakken met zoab bijna niet voorkomt.
Zoab gaat op de zwaarst belaste rechterrijstrook gemiddeld tien tot elf jaar mee. Maar er zijn voorbeelden waarbij zoab het wel vijftien jaar heeft volgehouden. Dat is langer dan in de jaren tachtig was voorzien toen met het aanleggen van zoab is begonnen. Destijds werd gedacht aan een jaar of zeven. Het meten van de kwaliteit ten opzichte van ouderwets asfalt is moeilijk omdat dit al een jaar of twintig nauwelijks meer op snelwegen wordt gelegd.

20 Procent holle ruimte

Zoab bestaat voor 83 procent uit grove steenkorrels en 17 procent mastiek (zand, steenmeel en bitumen) dat de steenkorrels bijeenhoudt. (Ouderwets asfalt bevat tot 60 procent steen en 40 procent mastiek.) De korrelgrootte van de stenen varieert van 6 tot 16 millimeter. 20 Procent van de laag zoab is holle ruimte waar het water snel door wegvloeit.
De holtes van het zeer open asfalt kunnen na verloop van tijd door vervuiling opgevuld raken waardoor de positieve effecten verloren gaan. Die holtes kunnen echter weer uitgespoten worden.

Walsen van zoab

Asfalteren lijkt op het uitrollen van warm deeg. Normaal wordt asfalt bij temperaturen tussen 120 en 160 graden Celsius gelegd. Na het leggen wordt zoab gewalst.
Over dat walsen wordt verschillend gedacht. Sommigen zeggen dat er in Nederland te zwaar wordt gewalst. Zoab zou beter van kwaliteit worden als met lichtere walsen vaker gewalst wordt bij een voldoende hoge temperatuur. Het zou daarom goed zijn om meerdere walsen tegelijk in te zetten. Dan zou zoab uiteindelijk wel eens vijftien jaar kunnen meegaan.

’s Nachts werken vanwege verkeersdrukte

Vorst en lucht tast in zoab bitumen veel sneller aan dan bij gewoon asfalt. Maar de industrie verbetert zoab voortdurend. Er bestaat tegenwoordig ook een regeneratiebitumen om over zoab te sproeien. Dat is een soort kruipolie die door het zoab vloeit en de bitumenfilm weer verbetert om vroegtijdige rafeling te voorkomen. Maar het herstellen en verbeteren is vaak een probleem. De verkeersdrukte is de laatste jaren zeer toegenomen. Er is daarom minder tijd om de weg af te zetten voor onderhoud. We willen geen files. Daarom worden reparaties steeds vaker 's nachts en ook in de winter uitgevoerd.

Tweelaags zoab totaal 70 mm dik

Zoab heeft meer holtes dan andere asfaltsoorten. Nog meer holtes worden verkregen bij tweelaags zoab. Meer holle ruimtes betekent meer absorptie van geluid. Ten opzichte van dicht asfalt neemt de geluidproductie na het aanleggen van tweelaags zoab af met zo’n 6 decibel bij een snelheid van 120 kilometer per uur.
De onderlaag heeft een steengrootte van 11 tot 16 millimeter en de toplaag meestal 4 tot 8 millimeter. Soms wordt voor de toplaag een nog fijnere steengrootte gebruikt voor extra geluidreductie. De totale laagdikte van tweelaags zoab is ongeveer 70 millimeter.

Twee lagen tegelijk

Tweelaags zoab kan in twee werkgangen aangelegd worden. Eerst de grove onderlaag en daarna volgt een fijnere dunne toplaag. Die dunne toplaag koelt snel af wat niet goed is voor de kwaliteit. Aanleggen in de zomertijd geeft daar minder problemen mee.
Inmiddels bestaat er ook een machine die twee lagen tegelijk kan aanbrengen waarmee ook bij lagere temperaturen kan worden gewerkt omdat de onderlaag de bovenlaag warm houdt. Ook is het mogelijk met deze machine ’s nachts te werken om zo min mogelijk verkeershinder op te leveren.

Nederland wereldleider

In Nederland wordt jaarlijks 9 tot 10 miljoen ton asfalt verwerkt zowel zoab als ander asfalt. Na een strenge winter kan het nodig zijn om tegen 200 kilometer zoab te moeten herstellen waar 10.000 tot 20.000 ton asfalt voor nodig is. Maar ongeveer een derde van de grondstof bestaat uit al eerder gebruikt asfalt. Nederland is wat dat hergebruik betreft wereldleider. Ook op zoab-gebied is Nederland wereldleider.

Nadeel langere remweg

Een nadeel van zoab is dat het contactvlak tussen de band en het wegdek kleiner is door de vele holtes en dat de bovenlaag aanvankelijk minder stroef is. Dit leid vooral bij hard remmen tot een langere remweg. Om die reden worden door Rijkswaterstaat waarschuwingsborden geplaatst als het wegdek recent is vervangen.