File… Ik zit weer in de file…

Het fileprobleem dateert niet van gisteren en manifesteert zich meer en meer. Vroeg of laat zitten de wegen van ‘s morgens vroeg tot ‘s avonds laat barstensvol en rijden we de hele dag in een slakkengangetje.

De eerste files

Hoewel er reeds enkele kleinere files gevormd werden op de Brusselse Ring in het begin van de jaren vijftig (reden waarom de tunnels werden aangelegd) dateert de eerste échte file van de Wereldtentoonstelling in 1958 toen de bevolking massaal naar Brussel trok. In Nederland hadden de files zich al enkele jaren vroeger gemanifesteerd.

De grote explosie van het autoverkeer vond plaats in de jaren zestig en vandaag de dag beschikt één Belg op de twee over een auto. Een dagje zonder opstopping is haast niet meer in te denken en als het zo verder gaat rijden we ons helemaal vast binnen dit en tien jaar.

Waar ligt de oorzaak?

Ons wegennet is niet meer voorzien op de enorme toename van het aantal wagens en vrachtwagens met als gevolg dat het de hele dag ontzettend druk is op de autowegen. Als je ziet dat vele vrachtwagens er nu al de voorkeur aan geven om ‘s nachts te rijden omdat het dan rustiger is, kun je je voorstellen wat voor een chaos er overdag heerst. Met als gevolg dat de rust en kalmte die er zo lang ‘s nachts heerste bijna volledig verdwenen is.

Maar dat is niet de enige reden

De hele dag filerijden is er nog niet bij. Op de piekuren heb je het meeste kans om in een opstopping te geraken, maar ook de andere uren zijn niet meer volledig filevrij, integendeel. Er zijn de bekende oorzaken als het weer of ongevallen of wegenwerken, maar ook de aard van de wegen speelt hierin een rol: opritten bijvoorbeeld die slechts over één rijvak beschikken of wegversmallingen of tunnels.

Daarbuiten heb je nog een andere element dat een file of een accordeonfile kan veroorzaken. Het is soms voldoende dat een chauffeur onverwacht moet remmen om achter hem een kettingreactie teweeg te brengen: alle volgende wagens moeten ook in de remmen en binnen enkele minuten heb je een file van enkele kilometers. De wagen die de file heeft veroorzaakt kan snel doorrijden alsof er geen vuiltje aan de lucht is, maar de talloze auto’s die hem volgden worden wel opgehouden, de verst verwijderde het langst. Het remmen verplaatst zich als een soort van schokgolf naar achteren. Zolang het aantal aankomende wagens het aantal wegrijdende auto’s overtreft zal de file aanhouden.

Sommige automobilisten denken het slim te spelen door dan een kortere route te volgen, maar doordat zij niet de enigen zijn die dat idee hebben slibben de sluipwegen in een mum van tijd ook dicht, zodat men vaak nog trager op zijn bestemming toekomt dan via de ‘fileweg’.

Oplossingen?

Uiteraard zijn er al een heleboel dingen uitgeprobeerd om filevorming te voorkomen. De belangrijkste maatregel is de snelheidsregeling. Als auto’s langzamer rijden zijn er ook minder auto’s op de autoweg aanwezig en door de gelijkmatige snelheid moet er ook niet zo bruusk meer moeten worden geremd. Het ‘blokrijden’, wat op piekmomenten in de zomer door de wegpolitie wordt toegepast, onderstreept het belang van een gelimiteerde en gelijkmatig aangehouden snelheid.

Zolang iedereen ervan overtuigd is dat hij met de auto al zijn verplaatsingen moet blijven doen en we halsstarrig blijven vasthouden aan ons consumptiemodel, zal het verkeer blijven toenemen en zullen we steeds langer in de file moeten blijven staan.