Alles over je 4takt dax brommer

Veel jongeren hebben tegenwoordig een bromfiets. Meer bepaalt een dax of een andere 4-takt. Toch weten velen niet hoe ze hier mee om moeten gaan. Dit artikel begint met een uitleg over hoe men zijn bromfiets moet roderen en waarom. Daarna komt er meer informatie over het onderhoud en over wat men moet doen wanneer zijn motor niet wil starten. Er wordt ook besproken hoe men zijn dax demonteert, de cilinder vervangt of carburator afstelt. Bovendien wordt er een uitgebreide uitleg gegeven over olie

Inhoud

• Roderen, inrijden
• Alles over het onderhoud
• Motor start niet, wat nu?
• Alles wat je wil weten over olie:
• Hoe demonteer ik een dax?
• Carburator afstellen
• Hoe monteer ik een nieuwe cilinder?

Roderen, inrijden

Hoe rodeer ik?

Roderen of inrijden zijn elkaars synoniemen. Veel mensen onderschatten het belang van roderen. Waarom roderen zo belangrijk is wordt hieronder vermeld. Wat belangrijk is bij het roderen is dat men vooral lange stukken aan één stuk door rijd. Dit is belangrijk omdat je blok de eerste 10km aan het opwarmen is. Een blok inrijden moet je zo weinig mogelijk doen met een koud blok. Hoe langer de stukken zijn die je rijdt, des te meer tijd dat je rijd met een blok dat op bedrijfstemperatuur is.

Nog belangrijker is dat je nooit een constant toerental behoud. Blijf dus best voortdurend optrekken en weer afremmen. Wanneer je echter de eerste 100 km constant 40km/h blijft rijden, zal je hierna een luie cilinder hebben. Hij stookt olie, verliest compressie en heeft geen vermogen. En toch dacht je er goed aan te hebben gedaan om rustig te rijden. Door steeds op te trekken en hem weer te laten zakken in de toeren zullen de zuigerveren en de cilinder veel beter op elkaar inslijten en veel beter afsluiten. Dus dan heb je meer vermogen, loopt het blok beter en is hij nog zuiniger ook. Ook door vaak te schakelen kan men het toerental laten variëren.

Let er vooral op dat je de eerste 100km rustig doet met het gas en de toeren. Half gas is meer dan genoeg om hem in de toeren te laten klimmen, en hem niet in overtoeren te laten gaan. De eerste 100 km zijn het belangrijkste van het inrijden. Daarna kan je rustig het gas en het maximale toerental wat gaan opvoeren.

Gebruik geen volsynthetische olie tijdens het inrijden. Gebruik liever mineralen olie tijdens het inrijden. Volsynthetische olie smeert heel erg goed. Een beetje te goed zelfs als je wil dat de cilinder en de zuigerveren op elkaar inslijten. Na het inrijden is volsynthetische olie wel weer aan te raden, juist omdat het beter smeert.

Waarom de 1e 100 km het belangrijkste is en waarom je geen volsyntheet moet gebruiken

Het inrijden is in feite het inslijten van de cilinderwand en de zuigerveren op elkaar, zodat ze perfect op elkaar aansluiten. Hoe minder goed ze aansluiten, hoe meer compressie en vermogen er verloren gaat omdat de gassen langs de zuiger het carter in kunnen. Als je een nieuwe cilinder of een vers gehoonde cilinder hebt dan zie je hoonsporen aan de binnenkant. Dit zijn kleine ribbels. Het gehoonde oppervlak werkt net als een vijl. De zuigerveren schrapen hier over heen. De scherpe randjes gaan als eerste van die hoonsporen af. De eerste paar kilometer is de slijtage van de cilinder en de zuigerveren dus het hoogste. Het inrijden is voltooid als de cilinderwand helemaal glad is. Om de zuigerveren perfect te laten aansluiten is het heel belangrijk dat die zuigerveren iets afslijten. Als je het blok eerst een paar minuten stationair laat draaien dan zijn de scherpe randjes al van de cilinderwand af. En die hebben dan haast niets van de zuigerveren af kunnen slijpen, omdat de snelheid van die zuigerveren te laag was. De scherpe randjes zijn enkel glad gestreken. Als de cilinder eenmaal glad is dan slijten de zuigerveren haast niet meer.

Je moet er dus voor zorgen dat de slijtage van de cilinder en de zuigerveren gelijk op loopt tijdens het inrijden. Dus niet te traag en niet te veel stationair laten draaien waardoor de cilinder glad wordt maar de zuigerveren niet inslijten. En ook niet gaan racen waardoor de zuigerveren het weer te zwaar te verduren krijgen. Ik raad je ook aan om zodra de olie door het blok verspreid is (10 a 20 seconden na de start) om meteen te gaan rijden en als het even kan het blok niet meer uit te zetten voordat je tank leeg is. Ook is het aan te raden om je olie vroeg te verversen. Na een kilometer of 300 a 500 al. Er zitten dan namelijk allemaal kleine metaaldeeltjes van je cilinder in je olie. Dit is erg slecht voor je lagers.

Alles over het onderhoud

Spanning Ketting - controle tandwielen

Controleer of de spanning van je ketting nog goed is. Deze mag ongeveer 1 a 2 cm speling hebben. Wanneer deze meer speling heeft en dus te los hangt bestaat de kans dat deze tijdens het rijden tegen je achterbrug slaat. Dit zou op lange termijn je achterbrug kunnen vernielen.

Wanneer de spanning niet goed meer is moet je je kettingspanner aantrekken. Wanneer deze volledig is aangetrokken maar er nog teveel speling is kan je een schakel van de ketting af halen.

Controleer ook even je tandwielen. Na lange tijd kunnen deze wel eens verslijten. Dit zie je doordat de tanden gebogen zijn in plaats van een rechte driehoek te vormen. Men zegt ook wel eens dat de tanden dan gaan lijken op tanden van haaien. Dit valt niet te repareren. Als je nieuwe tandwielen gaat kopen moet je wel rekening houden met welke grootte van tandwielen je voordien had.

Tank verroest: hoe oplossen?

Als er roest in je tank is gekomen zorg je er best voor dat dit verdwijnt. Deze roest kan namelijk door je benzinedarm gaan en je carburator verstoppen waardoor je bromfiets niet meer goed rijd.

Hoe doe je dit?
Eerst reinig je je tank door kiezeltjes en benzine (of cola) in je tank te doen, en te schudden. Herhaal dit een paar keer. Vervolgens verkopen ze in de betere motorzaak speciale producten (Zoals tank-cure) die dan een roestwerende laag aan de binnenkant van de tank leggen, waardoor de roestvorming wordt tegengehouden. Als je dit goed doet dan is het roest afgesloten van water, lucht ed, en zal het dus ook niet verder roesten.

Carburator uitkuisen

Is er toch vuil geraakt in je carburator dan moet je deze uitkuisen. Je merkt dit doordat je bromfiets zal beginnen sputteren tijdens het rijden en niet meer in volle toeren zal gaan. Vaak zal hij ook niet meer willen starten.

• De eerste stap is je carburator er volledig afhalen. Dus gasschuif, benzinedarm, luchtfilter en spruitstuk worden afgekoppeld.Vervolgens vijs je je vlotter er af en haal je de sproeiers er uit. Als laatste haal je best ook nog even de rubberen dichtingen er af.
• Dan reinig je best alles eens even. (Ontvetter, Brake Cleaner, Carb Cleaner,...)
• Vervolgens met een compressor overal eens in blazen. In dien je geen compressor hebt kan je proberen om zelf te blazen. Let op dat je best overal blaast, ook in de allerkleinste gaatjes (vanbinnen dan toch, vanbuiten heeft dit niet veel nut )

Ook eens je sproeiers uitblazen (normaal als je je sproeiers naar het licht houdt moet je er kunnen doorkijken). Verder mag je niet vergeten om je benzinedarm en tank eens na te kijken. Als hier te veel vuil in zit moet je deze proper maken of de problemen zullen snel terugkeren. In betere speciaalzaken verkopen ze ook benzinefiltertjes. Deze houden en beetje tegen maar niet alles. Bovendien moet je hierbij opletten dat je geen luchtbellen vormt. Nu mag je alles weer in elkaar steken, vergeet wel niet om je gasschuif nog eens in te oliën.

Motor start niet, wat nu?

Vooraleer je in paniek slaagt kan je best even volgende dingen standaard controleren.

Ontsteking-problemen

90% van de plotse problemen zijn ontstekingsrelated. Dus kijk daar eerst naar. Bougies kunnen versleten zijn, de ontstoorder in de bougiekop kan kapot zijn, de bobijn of onstekingsspoel kunnen doorgebrand zijn.

Controleren in deze volgorde:

• Bougie eruit, tegen cilinderkop houden met bougiekop erop en zien of er een blauwe vonk is als je kickt. Als er een vonk is kan je overgaan naar de carburator. Let wel op: probeer eens meerdere keren te kicken. Het kan zijn dat je bougie wel een keer vonkt maar dat deze vonk verminderd met de keren dat je kickt.
• Draai de bougiekop van de kabel en houd de kabel +-5mm van de kop. Indien je een sterke vonk kan trekken monteer je een nieuwe bougiekop. Let wel op dat je de juiste bougie koopt in de winkel.
• Nog steeds geen vonk, haal er iemand bij die er iets van kent. De CDI en de condensator bij 6V ontstekingen durven ook weleens problemen geven. Deze problemen zijn niet eenvoudig te verhelpen.

Carburatorproblemen

Dit soort problemen komen meestal door vuil uit de tank of water aangezogen door de luchtfilterfilter. Dit laatste is makkelijk op te lossen door de schroef onderaan de vlotterkamer even open te zetten en het water af te laten. Om dit te verhelpen laat je je bromfiets best niet in de regen staan, of doe je een zakje over je luchtfilter. Om vuil te verwijderen moet je het vlotterbakje verwijderen en de sproeiers eens uitblazen. Verder in dit artikel wordt dit meer uitvoerig beschreven.

Kortom

• Kijk aleerst of je compressie wel in orde is. Als je kickstarter even veel "weerstand" heeft als normaal, zit dat goed en kan je naar stap 2. Als je compressie niet normaal is, moet je ven checken hoe dat komt. Kleppen? Zuiger? ...
• Check dus of je een vonk hebt, en de "kwaliteit" ervan. Blauw is het mooiste! Als dit ook goed is mag je naar stap 3. Zoniet check je alles wat ontstekingsrelated is, zoals hierboven opgesomd staat.
• Kuis je carburator uit.

Als je deze lijst afgaat zal je 4-takt hoogst waarschijnlijk wel weer starten. Twijfel anders niet om me te contacteren.

Alles wat je wil weten over olie:

Welke soorten olie bestaan er?

• Bij volledig syntheet staat er op de fles: fully synt(fully syntectec.
• Bij half syntheek staat er op de fles: based on synthetic oil, half sync.
• Bij mineraal moet er iets opstaan met Mineraal oil.

Bij een volledig standaard blok is volsyntheet overdreven. Er wordt aangeraden om half systheet te nemen. Denk er ook aan welk merk je koopt. Het ene merk heeft een langere levensduur en is beter voor je blok dan het andere merk. Je zal merken dat je met iets duurdere olie veel langer zal kunnen rijden en het op lange termijn dus toch goedkoper zal uitkomen. 10w40 is goed voor de winter. Als het echt min 5 a min 7 wordt kan je wel wat last ondervinden maar dan moet je gewoon wat rustiger warmrijden.

Denk er ook aan dat olie bijvullen eigelijk niet goed is. Dan blijft namelijk de oude olie in je blok zitten en op een gegeven moment kan je last krijgen van sluge. Je kan dadelijk zien bij een tweedehands 4-takt of de vorige eigenaar zijn olie volledig ververste of deze maar soms eens bijvulde. Wanneer men de olie bijvult zal de oliefilter vol met een soort zwarte troep zitten. Bij het verversen dus goed op letten dat je bijna alles eruit haalt(alles is bijna onmogelijk of je zou je carter eraf moeten schroeven). Verder gewoon terug vullen. Koop nooit minerale olie (niet synthetisch). Tenzij je je olie echt heel vaak vervangt maar dan is dit nog niet aan te raden.

Wanneer moet je je olie verversen?

De eerste keer verversen. Tijdens het inrijden moet je eigelijk na zo'n 200 km je olie verversen. Dit doe je vanwege de stukjes metaalveilsel die in het blok komen dankzij het inslijten van de zuiger in de cilinderwand. De 2de keer zal je dit ongeveer om de 500 km moeten verversen, na het inrijden in principe. Controleer ook even het oliefiltertje en gooi de vuiligheid er uit.

Aan welke factoren kan de houdbaarheid van je olie liggen?

• Ten eerste ligt dat aan de kwaliteit van je olie. al Als je met iets duurdere olie rijd zal deze langer mee gaan.
• Ten 2de ligt het ook totaal aan je rijstijl. Als je enkel maar korte stukken rijd zal je olie nooit op temperatuur kunnen komen. Net zoals je direct begint met voortdurend optrekken en afremmen en zo de olie geen tijd geeft om degelijk op te warmen. Wanneer men eerst rustig met een constante snelheid rijd zodat de olie kan opwarmen zal de olie ook langer meegaan.

Deze 2 factoren zijn erg belangrijk bij het bepalen van de levensduur van de olie. Als je goede olie hebt en je een contstante snelheid op de bedrijfstemperatuur rijd is 3000 kilometer niet onoverkomelijk. Echter rijden de meeste niet continu 40 a 45 kilometer per uur, denk aan stoplichtigen, lange stukken(dus rechterhand omlaag en gas) druk verkeer in het centrum enz enz dus dan blijft deze GOEDE olie wel maar 1750-2000 kilometer goed. Rij je met goedkope olie kan dit nog eens 1000 kilometer minder zijn.

Hoe demonteer ik een dax?

Veel mensen kopen en dax en willen deze uiteen halen om stukken te verwisselen of om deze op te kuisen. Wat de reden ook mag zijn, hoe haal je een dax het best uit elkaar?

Je zet je dax in evenwicht op een verhoog zodat de wielen de grond niet meer raken

• Je begint met de losse delen te demonteren.
• Het zadel
• Afdekplaatje van benzinetank
• Het zadelscharnier
• Chroom baartje dwars over kader
• Eventueel handvatje onder zadel
• Het achterlicht (beugel met kapje hoeft niet gedemonteerd te worden
• Beide stuurtjes vooraan (ontkoppelen van de gasschuif en rem is zelfs niet nodig)
• Optiek van het voorlicht (noteer de kleurcodes!!)
• Het voorlicht zelf (de behuizing)

Vervolgens kan je de kopserie demonteren.

Gezien het zwaartepunt van de dax rust op de kist, kan je zonder problemen de fourche demonteren zonder dat de brommer zou vallen.

• Hiervoor vijs je eerst de kroonplaat los (je kan daarna je stuurtjes er onmiddellijk terug insteken) en vervolgens vijs je de ring, die je fourche klemt van je fourche (dat is een speciale sleutel die je moet hebben, maar met een hamer en schroevendraaier of 'Vies Gripp' gaat dat ook.)
• Vervolgens kan je je fourche uit je dax laten zakken. Let op in je fourche zitten zowel bovenaan als onderaan 21 bolletjes - samen 42, en dus geen 19, 20 of 22 -> belangrijk!
• Je hebt nu je fourche volledig gedemonteerd.
• Je kan je wiel er zonder problemen uithalen.
• Vooraleer je ster uit je wiel te vijzen en je velghelften los te vijzen moet je eerst de lucht uit je banden laten!
• Eens de lucht er uit, kan je zonder problemen je ster en je velgen losvijzen.
• Demonteer nu je spatbord (eventueel met spatbordbeugel).

Nu is het de beurt aan de achterbrug

Je achterbrug is bevestigd aan je brommer met drie vijzen.

• Demonteer eerst je twee veren (4 vijzen - uitlaat!!)
• Demonteer vervolgens je brug van je kader (1 as)
• Je hebt nu achterbrug + wiel in je handen
• Demonteer wiel en ontmantel het wiel, zoals hierboven
• Vijs het achterspatbord gewoon van je kader
• Je kan nu zonder problemen de motor van je dax losvijzen (twee assen, boven en opzij van je motorblok) en je hoeft enkel nog je kader op te heffen en je motor blijft mooi op je kist staan (noteer de kleurcodes!!)
• De kabelboom in het kader zit enkel nog vast met het contactslot. Het contactslot kan je er zonder problemen uithalen door met een schroevendraaier en hamer lichtjes te tikken in de gleuven die je in je de klemring van je contactslot ziet. Daarna draai je zonder problemen de ring er af en kan je je kabelboom en contactslot, samen met je bobijn zonder problemen uit je kader halen.
• Het onderstel kan je gerust laten hangen aan het motorblok.

Als je je dax opnieuw wil in elkaar steken, volg je gewoon een beetje je gezonde verstand, in combinatie met de tips die hierboven staan. Zo kan je massa's geld uitsparen, dat je dan weer ergens anders voor kan gebruiken

Als laatste wil ik er nog aan toevoegen dat je steeds kan blijven vragen stellen. Onthou gewoon dat je enkel maar hoeft de volgen wat hierboven staat. Onthou de kleurcombinaties van de elektriciteit en blijf af waar je geen kennis van hebt (zoals de motor). Never change a winning team, dus begin niet te prutsen aan motor of elektriciteit als je er geen ervaring/kennis van hebt.

Ik hoop dat dit genoeg informatie geeft over hoe je het best een dax demonteert.

Carburator afstellen

Om je carburator af te stellen moet je blok warm zijn. Zet eerst de gasnaald neutraal. Dit doe je door de gasschuif uit de carburator te vijzen en het clipje op de gasnaald in de middelste positie te zetten. Als je blok warm gedraaid is ga dan een eindje volgas rijden. Dan stop je de motor zonder hem nog stationair of iets anders dan volgas te laten draaien. Draai de bougie er uit en kijk er naar:

• Is ze compleet zwart, dan staat hij te rijk. (=is teveel benzine in het mengsel) Monteer dan een kleinere hoofdsproeier, om te beginnen een maatje of 2-3 kleiner.
• Is de bougie wit, dan staat hij te arm (= te weinig benzine in het mengsel), monteer dan een grotere hoofdsproeier.

Herhaal totdat je bougie een koffie-met-melk-bruine kleur heeft.

De hoofdsproeier vind je als je de vlotterbak van de carburator schroeft, meestal in het midden ingedraait als een bout. Hij is goudkleurig en als je geluk hebt staat er een nummer op bv. 85. Maar dat staat niet op alle sproeiers. Het is ook het handigst om eerst naar de winkel te gaan en een zakje sproeiers te kopen van verschillende maten, dat werkt makkelijker. Sproeiers kosten bij de gemiddelde 4taktshop ongeveer 2euro/stuk.

Als je de juiste hoofdsproeier gevonden hebt dan kan je verder met de halfgas afstelling. Ga weer een eindje rijden maar nu met constant halfgas. Als je stopt probeer dan weer de motor niet stationair of iets anders dan halfgas te laten draaien. Nu kijk je weer naar de bougie.

• Is ze zwart, zet dan de gasnaald een streepje omhoog.
• Is ze wit, zet ze dan een streepje omlaag.

Het doel is weer een koffie-met-melkbruin-kleurige bougie. Als je echt de perfectie wil kan je nog is rijden met één vierde gas en je gasnaald ook daarop aanpassen. Dan moet je hem nog stationair afstellen. Dit doe je door de 2 vijsjes aan de carburator. Het vijsje het dichtst tegen de luchtinlaat is de luchtschroef, die staat bijna altijd hetzelfde: helemaal in en dan 1 en 1/4 slag terug uit. De 2de is de gasschuifstelschroef als je ze uitdraait zul horen dat de motor hoger in toeren gaat. Probeer het toerental te vinden door ze in of uit te draaien dat je motor net niet afslaat maar toch blijft lopen.

Let wel op: het is beter om de carb iets te rijk dan te iets te arm af te stellen, dit omdat de benzine voor een groot deel zorgt voor de koeling van de cilinder.

Let op valse lucht, dit is lucht die in de cilinder komt en niet door de carburator is geweest. Hierdoor is je mengsel compleet ontregeld en gaat je brommer slecht lopen. Je kan het voorkomen door alles goed aan te draaien of door vloeibare pakkingen te gebruiken.

Als de carburator lekt uit de overflow moet je het lipje een beetje bijbuigen zodat de vlotter sneller de benzinetoevoer afsluit. Kijk wel voor je gaat bijbuigen is of de naald van de vlotter niet gewoon vuil is of de zitting niet versleten is. Als hij van ergens anders lekt moet je de pakkingen en rubbers is vernieuwen.

Hoe monteer ik een nieuwe cilinder?

Wat heb je nodig?

• cilinder
• kopje(gevuld met klepjes en nokkenas)
• zuiger

Hoe ga je te werk?

Eerst haal je de motor vanonder je brommer, dus gasschuif eruit halen, draden loskoppelen, bougiekabel en bougie eruit, olie aflaten.

• Haal het nokkenasdeksel van de cilinderkop er af
• Houdt je vliegwiel tegen, zodat je de vijsjes van je nokkenastandwiel deraf kan halen
• Haal het nokkenas tandwiel eraf
• Haal de vijzen van je tapeindes
• Vijs die bout die cilinder en kop bijeenhoudt eraf
• Haal je cilinderkop eraf.
• In het midden van de cilinder zie je nog een boutje, die houdt het distributiegeleidwieltje op zen plaats.
• Haal dat wieltje eraf.
• Haal cilinder eraf
• Laat je nokkenasketting liggen, zodat ze niet van het tandwieltje op de kruk afvalt....(anders kan je je vliegwiel etc der ook afhalen)
• Haal de piston eraf, clipjes eraf zodat je het pennetje deruit krijgt. Pennetje is da cilinderke.
• Zorg nu dat je pakkingen bij de handt hebt, en schuur resterende pakking van je cilinder en kop(moest je 2de hands kopen)
• Monteer je piston, pistonpennetje door kruk, circlips derop, segmenten en clipjes derop
• Voetpakking(pakking tussen cilinder en carter) steken
• Cilinder eerst inolien met je vinger, en monteren, piston derdoor steken, distributietketting erdoorsteken.
• Distributieketting doortrekken en geleidwieltje monteren
• Koppakking steken
• Cilinderkop derop en vastvijzen
• Haal je autospanner(deze spant de distributieketting) er uit, of heb je een manuele spanner, zet je ketting daarmee losser(door in of uit te draaien) ... om welke moer gaat het nu? wel onder de moer onder het vliegwiel. Dus aan de onderkant van het blok.(veel moeren zijn daar niet). Waarom moet je dit doen? Anders is je ketting te kort en krijg je hem niet op het distributietandwiel.
• Steek je tandwieltje derin. Maar opgelet:
• Je moet je nokkenastiming dus terug stellen (weer heel simpel)
• Zet eerst je vliegwiel op T. Op je tandwiel zie je een bolletje, en op je cilinder kop zie je links een streepje. Wel zorg dat het bolletje met het streepje overeenkomt. Beetje prutsen en dat lukt wel. Vliegwiel vasthouden, en tandwiel vastzetten.
• Stel je klepjes best terug(heel simpel) staat in faq.
• Pakking tussen nokkenasdeksel en kop
• Nokkenasdeksel vastvijzen
• Blok deronder, nieuwe bougie derin, bougiekabel aansluiten, draadboom terug aansluiten met je blokje, gasschuif terug in de carbu(en terug afstellen), nieuwe olie erin
• Legaal rondrijden...

In dit artikel zijn er veel basisprincipes van een dax uitgelegd. Wanneer jullie dit alles in achting houden zullen jullie meer plezier kunnen beleven met jullie bromfiets.