Treinongeluk: de zwaarste ongevallen in België en Nederland

Een treinongeluk komt zelden voor. De trein is een van de veiligste transportmiddelen ter wereld. Dagelijks nemen over de hele wereld miljoenen mensen een trein. Volgens de statistieken heb je met de wagen maar liefst veertig keer meer kans op een ongeval. Toch loopt het af en toe goed fout. Wereldwijd waren er enkele gruwelijke ongevallen met honderden slachtoffers. Ook in België en Nederland waren er treinrampen met gewonden en zelfs doden. De oorzaken zijn uiteenlopend maar vaak ligt een menselijke fout als het negeren van een rood sein of overdreven snelheid aan de basis van de tragedie. Wat zijn de zwaarste ongevallen met treinen uit de geschiedenis? En hoe verhoog je je kansen op het overleven van een treinongeluk?

• Oorzaken van een treinongeluk
• Treinrampen in België
• Treinongelukken in Nederland
• Zwaarste ongevallen met treinen in Europa
• De tien dodelijkste treinrampen ter wereld
• Een treinongeluk overleven: tips

Oorzaken van een treinongeluk

Wat veroorzaakt de ramp?

Een treinramp kan diverse oorzaken hebben. Denk daarbij niet alleen aan ontsporing. Soms belandt een auto of vrachtwagen op het spoor, botsen twee treinen of stort een brug in. Gebeurt een ongeval nabij een station met honderden wachtenden op het perron ligt de dodentol vaak nog fors hoger. Meestal ligt een menselijke fout zoals overdreven snelheid of negeren van een rood sein aan de basis van een treinramp.

Terrorisme

Ook terrorisme vormt een steeds grotere bedreiging. Zo probeerde een extremist in augustus 2015 een bloedbad aan te richten op de Thalys, de hogesnelheidstrein tussen Brussel-Zuid en Parijs. Nabij het Franse plaatsje Oignies opende de man het vuur. Gelukkig waren twee getrainde Amerikaanse militairen aan boord. Ze slaagden erin de terrorist te overmeesteren en in bedwang te houden. Bij het eerstvolgende station kon men hem inrekenen.

Treinrampen in België

Kontich

Het treinongeluk bij Kontich op 21 mei 1908 was met veertig doden en driehonderdtwintig gewonden het dodelijkste ongeval uit de Belgische geschiedenis. Door een verkeerde wissel reed een trein in op een stilstaande reizigerstrein.

Pécrot

Bij het treinongeluk in Pécrot op 27 maart 2001 (inleidingsfoto) vielen acht doden en twaalf zwaargewonden. Een treinbestuurder negeerde een rood sein en belandde zo via een foutief ingestelde wissel op een verkeerd spoor. Men probeerde tevergeefs de machinist te bereiken, maar de lijn Leuven-Waver-Ottignies had destijds geen radiokanaal. Bovendien verliep de communicatie tussen de seingevers stroef: de Nederlandstalige en Franstalige medewerkers hadden elkaar niet begrepen. De trein reed zo kilometers op een verkeerd spoor en botste frontaal op een trein uit de andere richting.

Buizingen

De ramp in Buizingen nabij Halle vond plaats op 15 februari 2010. Om 8u28 ’s morgens botsten twee passagierstreinen op elkaar. De stoptrein van Leuven naar ’s Gravenbrakel ramde de trein van Quévrain naar Luik in de flank. Er vielen maar liefst achttien doden en vijfenvijftig gewonden. Buizingen was een van de zwaarste ongevallen ooit op het Belgische spoornet.

Een overzicht van andere dodelijke treinongelukken in België doorheen de jaren:

Treinongelukken in Nederland

De dodelijkste ongevallen met de meeste slachtoffers in Nederland vonden plaats in 1918 bij Weesp, in 1962 bij Harmelen en bij Schiedam in 1976.

Weesp

Op 13 september 1918 ging het fout aan de brug over het Amsterdam-Rijnkanaal (destijds Merwedekanaal) nabij Weesp. Door overvloedige regenval zakte de dijk in toen de trein over de brug reed. Locomotief en rijtuigen gleden van de brug af. 41 mensen overleefden het niet. Er waren ook 42 gewonden.

Harmelen

De dodelijkste treinramp ooit in Nederland vond plaats op 8 januari 1962. Toen botsten nabij Harmelen twee treinen op elkaar. Een onoplettende machinist zag in de dikke mist een rood sein niet. Gevolg: 93 doden en 52 gewonden. Beide machinisten kwamen om.

Schiedam

Nabij het station Schiedam Rotterdam-West botste op 4 mei 1976 een internationale trein van Hoek van Holland richting München omstreeks 7:54 ’s morgens tegen de stoptrein uit Rotterdam. Hierbij vielen 24 doden en minstens 11 gewonden.

In de loop der jaren waren er in Nederland nog een aantal ongevallen met dodelijke afloop:


Nederland kende nog een paar kleinere treinrampen na 1992 waarbij telkens één dode en verschillende gewonden vielen. Zo ontspoorden reizigerstreinen op 29 maart 1993 bij Geffen en op 24 december 1993 bij Zaandam, telkens na aanrijding met een auto op een overweg.

Op 20 maart 2003 kreeg de machinist van een reizigerstrein bij Roermond een hartinfarct. Hij overleed in de stuurhut waarna de trein een rood sein voorbijreed en op een goederentrein botste. Als bij wonder vielen er geen doden en kwamen alle passagiers er met de schrik vanaf. Eén reiziger kwam ook om bij het incident op 21 april 2012 tussen Amsterdam-Centraal en Sloterdijk, waar twee treinen frontaal op elkaar botsten.

Zwaarste ongevallen met treinen in Europa

Oostenrijk, Kaprun (11 november 2000)

In Kaprun liep een kabeltrein van de vallei naar de Kitzsteinhorngletscher, een populaire skibestemming. Het traject was slechts 3900 meter lang en liep langs een steile helling waarvan 3300 meter door een tunnel. Nadat ’s ochtends honderdzestig passagiers waren ingestapt voor de rit naar boven ging het in de tunnel grondig fout.

Er brak door een constructiefout brand uit, waarop de trein stilviel. De hydraulische deuren van de trein werkten niet langer en er ontstond een volledige stroompanne.

In één wagon slaagden een twaalftal passagiers erin een raam te breken, uit de trein te klauteren en de tunnel neerwaarts af te dalen. De andere honderdvijfenvijftig passagiers stikten of verbrandden in de wagons, of konden ontsnappen maar maakten de kapitale fout om de tunnel naar boven in plaats van naar beneden in te lopen. Door het vuur werkte de tunnel als een enorme schoorsteen en stuwde giftige rook, hitte en vuur opwaarts. De slachtoffers stikten of verbrandden levend nog voor ze het uiteinde van de tunnel konden bereiken.

Duitsland, Enschede (3 juni 1998)

Een honderdtal mensen kwamen om bij het grootste Duitse treinongeluk ooit. Een ICE-hogesnelheidstrein ontspoorde door een defect wiel met een snelheid van 200 km/uur op het traject Hannover-Hamburg. De wagons werden in alle richtingen weggeslingerd. Alle rijtuigen waren zwaar beschadigd en van de driehonderd mensen aan boord kwam één derde om het leven.

Spanje, Santiago de Compostela (23 juli 2013)

Even voor 21 uur ’s avonds ontspoorde de Alvia, een hogesnelheidstrein van de Spaanse spoorwegen, nabij het station van Santiago de Compostela. In een bocht vloog de trein tegen hoge snelheid uit de rails en raakte een muur. De ravage was enorm: het ene rijtuig na het andere vloog uit de rails. Eén wagon brak zelfs doormidden. 77 van de 218 passagiers kwamen om. Na onderzoek bleek overdreven snelheid de oorzaak van het ongeval. De machinist nam de bocht met een snelheid van minstens honderd kilometer per uur hoger dan toegelaten.

De tien dodelijkste treinrampen ter wereld

Hoe erg de treinongelukken in België, Nederland en de rest van Europa ook waren, ze waren klein bier in vergelijking met een aantal incidenten waarbij honderden slachtoffers vielen. Veel van de dodelijkste rampen dateren echter al van voor de Tweede Wereldoorlog. Er komen nog steeds treinrampen voor maar de algemene tendens lijkt toch een lagere dodentol bij recentere treinrampen.

• Egypte, Al Ayyat (20 februari 2002) Een exploderend gaspitje resulteert in een vuurzee. Er vallen maar liefst 383 slachtoffers.
• Ethiopie, Awash, Afar (14 januari 1985) Een trein ontspoort en stort in een ravijn. De dodentol bedraagt 428 slachtoffers.
• Spanje, Torre del Bierzo (3 januari 1944) In een tunnel botsen drie treinen op elkaar. Meer dan vijfhonderd slachtoffers verliezen het leven.
• Italië, Balvano (2-3 maart 1944) Illegale passagiers stikken in een tunnel. 521 slachtoffers.
• Rusland, Ufa (4 juni 1989) Door een gaslek ontploffen twee treinen met 575 slachtoffers tot gevolg.
• Mexico, Guadalajara (22 januari 1915) Tijdens een afdaling ontspoort een volgepakte trein. Meer dan 600 mensen komen om.
• India, Bihar (6 juni 1981) Ook hier ontspoort een trein. Hij stort in een rivier. 500 tot 800 mensen overleven het niet.
• Roemenië, Ciurea (13 januari 1917) Tijdens een afdaling ontspoort een trein. 600 tot 1000 mensen komen om.
• Frankrijk, Saint Michel de Maurienne (12 december 1917) Trein ontspoort. De ramingen van het aantal slachtoffers variëren van 800 tot 1000.
• Sri Lanka, Peraliya (26 december 2004) Een tsunami overspoelt een forenzentrein. Het is de ergste treinramp in de geschiedenis van de mensheid met in één klap meer dan 1700 doden.

Een treinongeluk overleven: tips

Een treinramp overleven is vooral een kwestie van geluk of pech. Toch zijn er een aantal tips om je overlevingskansen te verhogen.

Vermijd rechtstaan

Zitten is altijd veiliger dan rechtstaan. Wanneer je moet rechtstaan is de kans dat je een botsing niet overleeft groter. Probeer dus steeds te gaan zitten van zodra er plaats vrijkomt.

Waar zitten?

Ook waar je zit is belangrijk. Aan het gangpad zijn je overlevingskansen hoger. Je kans om uit het raam te worden geslingerd is immers veel kleiner. Bovendien vermijd je om tegen het tafeltje te botsen, wat bij een grote klap fataal kan zijn.

De voorste wagon is het gevaarlijkst bij een frontale botsing. In het midden van de trein zitten zou daarom veiliger zijn, al deelt niet iedereen die mening. Bij ontsporingen gebeurt het wel eens dat de middelste wagons eerst ontsporen. Is de trein een dubbeldekker? Volgens experts heb je onderaan een betere kans op overleven..

Hoe zitten?

Tenslotte speelt ook hoe je zit een rol. Zit je in de rijrichting loop je kans om bij een frontale botsing naar voor te worden geslingerd. De meeste botsingen gebeuren echter zijwaarts wanneer een auto of vrachtwagen op een overweg in de flank van de trein rijdt. Dan maakt het niet uit op welke manier je in de trein zat.