Lutine - het fregat met goud en zilver

Het fregat Lutine spreekt, vanwege de goudschat (dubloenen, Spaanse matten en goudstaven) die het aan boord had, twee eeuwen na zijn schipbreuk nog immer tot de verbeelding. Er is wel goud geborgen, maar lang niet alles is uit het wrak gehaald, zo lijkt het. Of toch wel? En wat hebben de Volendammers met het schip boven Terschelling te maken? Vele mysteries omhullen deze schipbreuk. Martin Hendriksma dook in de geschiedenis en schreef er een boek over: Lutine, de spannendste Nederlandse goudjacht ooit.

Goudzoeken voor duikers

• Terschelling en Vlieland
• Goud en zilver - dubloenen en Spaanse matten
• Martin Hendriksma
• Zuiderzeedorp Volendam
• Storm op de Noordzee
• De geheime missie van de Lutine
• Schattingen van de schat
• Het boek

Terschelling en Vlieland

De Lutine verging in de nacht van 9 op 10 oktober in 1799 tussen Terschelling en Vlieland. Het schip strandde in een vliegende westerstorm ongeveer drie mijl uit de Terschellinger kust op de gronden. Aan boord waren duizenden kilo’s goud en zilver die het schip vanuit Londen naar Hamburg had moeten verschepen, om het nooddruftige Hamburg van een economische crisis te redden. De Lutine zette koers vanuit Yarmouth naar Cuxhaven, de stad boven Hamburg aan de Waddenzee.

Goud en zilver - dubloenen en Spaanse matten

De Lutine werd in 1779 Frankrijk, Toulon, gebouwd en was een fregat met 38 kanonnen aan boord, waaronder 26 twaalfponders. Het verging het met man en muis, op één matroos na. De grote lading goud, zilver, Spaanse matten (zilveren munten) en dubloenen (gouden munten), zijn voor een deel teruggevonden. Velen hebben gedoken naar het schip, dat in de loop der jaren onder meters zand is komen te liggen. Af en toe komt het vrij, zoals in 1860. Volendamse vissers sloegen hun slag en haalden goud op met hun netten. Het heeft voorspoed gebracht in het dorp Volendam. Harlinger tandarts Anne Duijf dook in de 21ste eeuw ook diverse keren met een team, om iets van de schat naar boven te brengen. Ze vonden voorwerpen, maar goud zat er niet tussen, zo willen ze doen geloven.

Martin Hendriksma

Martin Hendriksma wilde een roman gebaseerd op de geschiedenis van het schip schrijven, maar toen hij in de archieven dook en meer en meer over de Lutine te weten kwam, besloot hij de fictie achterwege te laten. De werkelijkheid was interessanter dan hij had kunnen verzinnen. Hij dook in de geschiedenis en ontrafelde geheimen over het schip. In september 2013 kwam zijn boek uit: Lutine, de spannendste Nederlandse goudjacht ooit.

Zuiderzeedorp Volendam

Het was Hendriksma die de Volendammers op het spoor kwam. Hij ontdekte de bron van de negentiende eeuwse opleving in het Zuiderzeedorp. Hij constateerde bij enkele Volendammers aankopen van grote huizen. Ook werd een van de vissermannen een bank van lening voor collega Volendamse vissers en iemand die investeerde in schepen. Een tegenwoordige nazaat van die visser weet nog te vertellen dat zijn moeder de goudstaven nog in de hand heeft gehad. Haar opa had ze opgevist.

Storm op de Noordzee

Die oktobernacht in 1799 raakte de Lutine verzeild in een westerstorm op de Noordzee en uit koers. Het schip voer te dicht op de zandbanken en dat ging niet goed. Het schip in nood was te ver weg voor de reddingsloepen van Vlieland en Terschelling en bovendien stormde het te hard. Ze waren overgeleverd aan de wind en de golven.

Doofpot

In totaal verdronken er 240 Britse marinemensen en 15 kooplieden. De enige overlevende mocht niets zeggen over de toedracht, omdat de rederij eerst de verzekeringsgelden uitgekeerd wilde zien. Lloyd was de verzekeraar en de maatschappij keerde £ 1 miljoen uit. Hendriksma ontdekte waarom de geschiedenis in de doofpot moest.

De geheime missie van de Lutine

De Lutine had, naast zijn opdracht op goud en zilver naar Cuxhaven te brengen, nog een missie. Dat was een geheime missie. Het schip moest soldij brengen naar de Britse matrozen die bij Texel voor anker lagen. De storm brak het fregat op en toen raakte het boven Terschelling aan de grond. Matroos John Rogers was de enige overlevende. Hij moest zijn snuit houden over de toedracht. Lloyd’s, de verzekeraar uit Londen, keerde keurig uit.

Scheepsbel

In 1859 kreeg Lloyd er nog iets voor terug: de scheepsbel van de Lutine, die werd opgedoken. Jaren werd die klok gebruikt om te luiden na bericht over een schip dat te laat binnenkwam. Eén keer slaan was goed bericht, maar twee keer slaan betekende een slechte tijding. De bel hangt tegenwoordig in de hal van het hoofdkantoor en wordt af en toe bij ceremoniële gelegenheden nog geluid.

Schattingen van de schat

Waarschijnlijk ligt er nog goud boven Terschelling, al weet niemand precies wat er illegaal allemaal is opgedoken. De totale waarde van de lading wordt geschat op ergens tussen enkele tientallen miljoenen euro’s tot 1,5 miljard. Er waren 195 goudstaven en 150 zilverstaven aan boord. Bij officiële expedities is wel het een en ander geborgen. Er werd ter waarde van 40 miljoen euro naar boven gehaald. Gemeente Terschelling is de toezichthouder.

Het boek

• Lutine, de spannendste Nederlandse goudjacht ooit.
• ISBN10 9044519077
• ISBN13 9789044519075
• Prijs € 19,95

Lees verder

• Sterke Yerke IV – kruistocht tegen zwerfvuil in de oceaan
• Ramform Titan – het breedste schip ooit
• Vanguard van Dockwise - verslepen van Costa Concordia
• 50 Let Pobedy – Atoomijsbreker van Rusland
• Yong Sheng van rederij Cosco vaart Noordelijke IJszee-route