Vervoer & Transport Weetjes

Wie was de eerste vliegende mens? Wie bouwde de eerste benzine-auto? Wie vond de helikopter uit? Wat was de eerste stoomboot of schip op stoomkracht? Wat is een luchtschip (Zeppelin)? Wanneer reed de eerste stoomlocomotief? Waar reed de eerste autobus? Wanneer vloog het eerste vliegtuig? Hoe langzaam kan een vliegtuig vliegen? Boeiende weetjes, wetenswaardigheden, in de vorm van vraag en antwoord over de geschiedenis en ontwikkeling van vervoersmiddelen en transport.

Vervoer & Transport

• Wie was de eerste vliegende mens?
• Wanneer vloog het eerste vliegtuig?
• Wie was de uitvinder van de helikopter?
• Wie bouwde de eerste benzineauto?
• Wat is een luchtschip - Zeppelin nu precies?
• Wat was het eerste schip op stoomkracht?
• Waar reden de eerste autobussen?
• Hoe langzaam kan een vliegtuig vliegen?
• Wanneer reed de eerste stoomlocomotief?

Wie was de eerste vliegende mens?

De eerste 'vliegende' mens was een ballonvaarder, de Franse arts en natuurkundige Jean-Francois Pilâtre de Rozier (1757-1785). Hij was overigens ook het eerste slachtoffer van de luchtvaart, daar hij uiteindelijk verongelukte. In oktober 1783 steeg de Rozier 26 meter boven de aarde in een met een touw aan de grond verankerde heteluchtballon. Deze ballon was ontworpen door de gebroeders Joseph en Jacques Montgolfier.

Twee dagen later herhaalde hij dit samen met André Giroud de Villette. De ballon, die in 8 minuten werd gevuld, steeg in om en nabij de 15 seconden tot 105 meter. Deze vlucht duurde rond de tien minuten, hetgeen verbazingwekkend was, daar er een scheur van 10 centimeter in de ballon was gekomen van de touwen.
Een maand later maakten Pilâtre de Rozier en de markies d'Arlandes (majoor in het leger en hoffunctionaris) de eerste vlucht met een luchtballon boven Parijs. De ovaalvormige ballon was azuurblauw en gedecoreerd met -in goud beschilderd- twaalf dierenriemtekens, guirlandes, cijfers en zonnen. De ballon had qua afmeting een hoogte van 23m, een diameter van 13m en inhoud van 2.000m3. De luchtballon steeg tot een hoogte van 900 meter en heeft in circa 25 minuten een afstand van bijna 9 kilometer afgelegd. Heel Parijs heeft deze spectaculaire happening kunnen aanschouwen. De Parijzenaren waren sprakeloos van verwondering over die enorme luchtbal ('machine aerostate') die nog kon vliegen ook.

Wanneer vloog het eerste vliegtuig?

Het eerste toestel dat zich met een mens erin door de lucht bewoog, was een zweefvliegtuig (glijvliegtuig) dat door de Britse constructeur sir George Cayley was ontworpen. Sir George Cayley (1773-1857) wordt ook wel eens 'de vader van de Britse luchtvaart' genoemd. In 1809 publiceerde Cayley een studie (on aerial navigation), met een aantal voorwaarden voor het vliegen en pleitte hij voor aerodynamisch vliegen (glijden door de lucht door motoren voortgedreven). Dit week af van het destijds heersende idee van vliegen met een toestel dat zich voortbeweegt middels klapwieken met de vleugels.
In 1853 haalde hij zijn koetsier over om in het zweefvliegtuig te vliegen in een dal. De koetsier maakte een vlucht van om en nabij de halve kilometer. Hiermee was hij de eerste vliegenier of piloot uit de geschiedenis. Daarna gaf hij aan nooit meer te willen vliegen, mocht sir Cayley hem nog eens vragen. George Cayley bouwde uiteindelijk een zweefvliegtuig dat zo stabiel was, dat het onbemand van een heuvel gelanceerd kon worden.Tevens heeft Cayley in 1824 de rupsband -de zogeheten caterpillar track- uitgevonden.

Motorvliegtuig Flyer I

Het eerste motorvliegtuig werd gebouwd door de Amerikaanse uitvinders Orville en Wilbur Wright. Orville maakte de eerste gemotoriseerde vlucht in 1903 in Kitty Hawk in North-Carolina. Het vliegtuig, de Flyer I, bleef 12 seconden in de lucht en kwam zo ongeveer 3 meter boven de grond.

Wie was de uitvinder van de helikopter?

Paul Cornu (1881-1944) was de eerste die in november 1907 in een helikopter vloog. De eerste helikopter, wentelwiek of hefschroefvliegtuig (van het Franse hélicoptère), die een mens boven de grond kreeg en vrij vloog, werd ook ontworpen door de Franse constructeur Paul Cornu, die fietsenmaker van beroep was.

De helikopter was ruim 6 meter lang en staat ook wel bekend als de 'vliegende fiets'. In 1907 steeg deze helikopter -met twee rotors en 24 PK motor- met één man aan boord tot 2 meter boven de grond en bleef nog geen 20 seconden in de lucht.
Echter, de eerste mens die het beginsel van een helikopter bedacht, was -heel verrassend- de Italiaanse kunstenaar (kunstschilder) en uitvinder Leonardo da Vinci, die leefde van 1452 tot 1519. Da Vinci schetste een machine die sterk op een helikopter lijkt. Mogelijk heeft hij er ook een functionerend model van gemaakt, alleen meldt de geschiedenis dit niet.
Het duurde nog tot 1940 voordat de eerste succesvolle helikoptervlucht (met 1 rotor) werd uitgevoerd door Igor Sikorsky.
Helikopters hebben in vergelijking tot vliegtuigen het voordeel dat ze overal kunnen landen, daar ze verticaal kunnen stijgen en landen, achteruit en zijwaarts kunnen vliegen en in de lucht stil kunnen blijven hangen. Dit is ook de reden dat ze ingezet worden bij onder andere ongelukken, calamiteiten en reddingsacties om medici en reddingwerkers snel op de plek des onheils te kunnen brengen.

Wie bouwde de eerste benzineauto?

Karl Friedrich Benz (1844- 1929), die werd geboren onder de naam Karl Friedrich Michael Vaillant, was een Duits technicus en uitvinder c.q. constructeur, die de eerste benzineauto bouwde. Benz construeerde in 1885 de eerste auto ter wereld, zijn driewiel auto, die aangedreven werd middels een door hem ontwikkelde verbrandingsmotor en een versnellingsbak.
Hoewel deze betiteld werd als auto (hetgeen van zelf betekent), zag hij er meer uit als wat wij nu een fiets zouden noemen, een driewieler. De maximum snelheid van de auto c.q. Benz Patent Motorwagen was 15 km per uur.

Verder had de Benz Motorwagen een watergekoelde en horizontaal gelegen cilinder, de motor was 984 cc en het vermogen 0,9 PK bij 400 toeren p/m en het gewicht was 313 kg.

Wat is een luchtschip - Zeppelin nu precies?

Een luchtschip is een groot, sigaarvormig toestel c.q. gestroomlijnd ballonachtig voertuig, met propellermotoren om voort te bewegen. Bij de meeste mensen is een luchtschip beter bekend onder de naam Zeppelin (hoewel niet alle luchtschepen door Zeppelin geproduceerd zijn; Zeppelin is een persoonsnaam en een hieraan gekoppeld product).
De luchtschepen werden gebruikt voor het luchtvervoer van maximaal 200 personen. Ze waren gevuld met waterstof, hetgeen veel lichter is dan lucht, zodat ze konden zweven, aangevoerd door motorkracht. Sommige waren voorzien van een cabine oftewel gondel, die er onder hing. Echter, waterstof is zeer brandbaar en er zijn dan ook verscheidene ernstige ongelukken met deze waterstof luchtschepen gebeurd. Ze verdwenen omstreeks 1938. Daarna kwamen ze echter hier en daar weer in gebruik, zij het met (onbrandbaar) helium als vulgas.

Wat was het eerste schip op stoomkracht?

Raderstoomboot

De eerste stoomboot was een door markies d'Abbans geconstrueerde raderboot, een schip van 45 meter doorsnee met schoepraderen In 1783 maakte dit schip een tocht over de Saone in Frankrijk. Het was het eerste schip dat op eigen kracht, dat wil zeggen door middel van een stoommachine kon varen.

Gedurende ruim 15 jaar voer dit schip in regelmatige diensten tussen Maçon en Lyon.

Robert Fulton

Robert Fulton ontwierp de tweede stoomboot. Menigmaal wordt hij als eerste ontwerper van de stoomboot genoemd. Wat wel klopt, is dat zijn schip -de Clermont- beter geoutilleerd was dan de hierboven genoemde raderstoomboot van d'Abbans. Het schip van Fulton maakte in 1807 zijn eerste vaart van Albany naar New York en had vervolgens jarenlang regelmatige dienstvaart in de Hudsonrivier.

Een stoomboot wordt net als een stoomtrein (zie beneden) aangedreven door een stoommachine, waarbij kolen als brandstof worden gebruikt. Het water wordt hiermee verhit tot stoom, hetgeen de kracht levert voor de schroefaandrijving (of schoepenrad). Later in de tijd werden in plaats van kolengestookte ketels voornamelijk oliegestookte ketels gebruikt voor de stroomopwekking. Een atoomonderzeeër is in principe een moderne versie van een stoomschip, daar deze vaart op stoom die opgewekt is door een atoomcentrale.

Waar reden de eerste autobussen?

De eerste autobussen reden al in 1662 in Parijs. De Franse geleerde en wijsgeer Blaise Pascal (1623 -1662) zat achter dit idee. Blaise Pascal was een hoogbegaafde geleerde, wis- en natuurkundige, filosoof en theoloog en was van alle markten* thuis. Pascal richtte de eerste busmaatschappij in 1662 op. De bussen in Parijs werden door paarden getrokken en vervoerden 8 passagiers per keer. In principe was dit een variant op de destijds door paarden voortgetrokken koetsen. Vroeger werd een bus omnibus genoemd, wat 'een voertuig voor iedereen' betekent. Dit is verworden tot de afkorting bus.

(* Noot: Verder ontwikkelde Pascal o.a. de waarschijnlijkheidsrekening, de eerste mechanische rekenmachine -pascaline-, de wiskundige stelling van Pascal (meet-kunde), de driehoek van Pascal (hydrodynamica) en de Wet van Pascal (natuurkundig) en meer)
Later in de tijd kwam een variant op de paardenautobus, namelijk de paardentram. De eerste reed in 1832 in New York (Manhattan). De paardentram liep op rails, zodat deze geen last had van de slechte bestrating. In eerste instantie waren dit ca. 15 cm hoge rails, hetgeen niet zo soepel verliep. Pas later in 1852 zijn de groefrails uitgevonden (door Alphonse Loubat), waardoor de rails van de paardentram op gelijke hoogte kwamen met de weg.

Hoe langzaam kan een vliegtuig vliegen?

13 km per uur? De langzaamste vliegtoestellen zijn helikopters, welke zelfs stil kunnen hangen in de lucht. Vleugelvlieg-tuigen moeten echter boven een bepaalde minimumsnelheid blijven om niet naar beneden te storten. Een fiets vliegtuig, met menselijke aandrijfkracht kan wel heel langzaam vliegen. En hier refereert de bovenstaande snelheid van 13 km per uur ook aan. In 1979 vloog een door een mens aangedreven vliegtoestel voor het eerst over het Kanaal. De gemiddelde snelheid bedroeg niet meer dan 13 km/uur, hetgeen ongeveer de snelheid is waarmee je rent.

Wanneer reed de eerste stoomlocomotief?

Richard Trevithick 1804

De eerste stoomlocomotief werd door de Britse constructeur Richard Threvithick gebouwd in 1804. Zijn locomotief trok een trein wagens geladen met 10 ton ijzer en nog zeventig mensen over een spoorlijn in Wales, maar vertoonde nog te veel mankementen om deze praktisch inzetbaar te maken.
Stephenson
De eerste stoomlocomotief die echt goed functioneerde werd gebouwd door spoorwegpionier George Stephenson samen met zijn zoon Robert en werd The Rocket genoemd. De eerste openbare spoorlijn werd in Wales in 1807 geopend, maar aanvankelijk werden de wagons nog door paarden getrokken. Pas in 1830 kwamen stoomlocomotieven als tractievoertuigen voor personentreinen in dienst. De eerste publieke spoorlijn met stoomtractie was die tussen Stockton en Darlington.

Lees verder

• Beroemde pioniers (baanbrekers)
• Beroemde reizen - Ontdekkingsreizigers
• Wetenschap - Uitvindingen Ontdekkingen
• Elektriciteit en energie (stroom)