Luchtvaartpioniers: Graaf Ferdinand von Zeppelin

Al eeuwen droomde de mens ervan ooit eens te kunnen vliegen. Aangezien mensen zelf geen vleugels hebben moest worden geëxperimenteerd met externe vleugels en bijzondere vliegtoestellen. De experimenten met toestellen met vleugels waren nog niet succesvol. Maar dan was daar een hoopvol alternatief. Het pionierswerk van graaf Ferdinand von Zeppelin luidde het tijdperk van de grote luchtschepen in, die naar de ontwerper 'zepplin' werden genoemd.

Bestuurbare luchtballonnen

Graaf Ferdinand von Zeppelin, geboren in 1838, maakte net als zijn vader carrière in het Duitse leger. Tijdens de Frans-Duitse Oorlog zag hij hoe luchtballonnen door het Franse leger werden ingezet. Hij raakte enthousiast, en bedacht welke voordelen het Duitse leger kon halen uit luchtballonnen als dat éne nadeel, de onbestuurbaarheid, afdoende kon worden opgelost. Ook de Fransen werkten hieraan. Op 24 september 1852 vloog de 44 meter lange, sigaarvormige en gemotoriseerde creatie van de Franse ingenieur Henri Giffard over Parijs. Het toestel bleek nog niet praktisch genoeg.

Ontwikkeling van de zeppelin

Vanaf 1891 werkte Zeppelin aan de ontwikkeling van het luchtschip dat naar hem genoemd zou worden. Hij kwam uiteindelijk met een sigaarvormig 'lichter-dan-lucht'-toestel. De sigaarvormige ballon had een stijf omhulsel. Om het toestel in de lucht te houden vulde hij de sigaar met waterstof, het lichtste gas dat we kennen, lichter dan de lucht in de dampkring. Het enige nadeel van waterstofgas was de hoge brandbaarheid. Door gebruik te maken van een motor was het toestel te besturen. Onder de sigaarvormige ballon hingen de gondel en de propellermotoren. In de gondel was plaats voor de bestuurder, de passagiers, en eventuele vracht.

Montage op het water

Zeppelin bouwde de eerste zeppelin op het water, in een drijvende montagehal. Hiervoor was bewust gekozen, omdat dit het gemakkelijker maakte met het toestel op te stijgen. De hal kon, omdat deze dreef, gedraaid worden om de wind optimaal te hebben. De eerste zeppelin was 128 meter lang. De eerste vlucht duurde niet lang. Door defecten was men gedwongen de machine aan de grond te zetten. Na reparatie bleek dat Zeppelin zijn machine goed had ontworpen, het luchtschip wist snelheden te halen van 9 meter per seconde. Helaas waren de investeerders onvoldoende onder de indruk en er leek een einde aan het project te komen. Gelukkig waren er veel voorstanders van de nieuwe luchtschepen. Men vond het erg belangrijk met de ontwikkeling door te gaan, en met de nodige steun kon Von Zeppelin een nieuwe start maken. De luchtschepen werden verder ontwikkeld. In 1908 werd het meest succesvolle exemplaar op dat moment door het Duitse leger aangekocht.

Zeppelins in de oorlog

In de Eerste Wereldoorlog werden de zeppelins ingezet door het leger om bombardementen uit te voeren. Daar bleken de luchtschepen minder geschikt voor. Door de wendbaarder en snellere vliegtuigen konden de zeppelins te eenvoudig worden aangevallen en vernietigd. Von Zeppelin was niet gelukkig met dit militaire gebruik van zijn luchtschepen. In 1917 overleed hij op 79 jarige leeftijd.

Nieuwe ontwikkelingen

Na de Eerste Wereldoorlog kwam de ontwikkeling van de zeppelins tijdelijk stil te liggen als gevolg van bepalingen in het Verdrag van Versailles. Pas in 1926 kon de productie hervat worden. De luchtschepen werden verder ontwikkeld, kregen grotere afmetingen. Ook werden de faciliteiten voor goederen- en personenvervoer vergroot. De passagiersaccommodatie werd luxueus ingericht met salons en slaapruimtes.

Dienstregeling

De luchtschepen werden zo'n succes dat tussen 1932 en 1937 een uitgebreide dienstregeling tot stand kwam tussen Duitsland en Amerika. Hiervoor werden twee luchtschepen gebruikt: De Graf Zeppelin en de Hindenburg.

Waterstof of helium

De zeppelins werden nog steeds gevuld met het zeer brandbare waterstofgas. De Duitsers wilden dit graag vervangen, en voortaan helium gebruiken. Heliumgas was wat zwaarder dan waterstofgas, maar totaal niet brandbaar. Helaas hadden de Duitsers dit gas zelf niet. Heliumgas was alleen te krijgen in Amerika. De Amerikanen echter vertrouwden de politieke toestand in Duitsland niet, en weigerden helium te leveren. De Duitsers moesten het dus blijven doen met waterstofgas.

Ramp met de Hindenburg

Op 6 mei 1937 vloog de Hindenburg tijdens de landing bij New York in brand. Er kwamen in de brand 36 mensen om het leven. Het vertrouwen in de met het brandbare waterstofgas gevulde luchtschepen zakte dramatisch. Het heliumgas was in verband met de politieke toestand in Duitsland, waar Hitler aan de macht was, voor de Duitsers onbereikbaar. Toch had dit niet het einde hoeven te zijn, als de politieke situatie in Duitsland anders was geweest. De oorlogsmachine in Duitsland begon steeds harder te draaien. Luchtschepen zoals de zeppelin waren militair gezien niet te handhaven: te traag en te kwetsbaar. Er zat niets anders op dan de overige vluchten te annuleren, de schepen uit de vaart te nemen en de verdere ontwikkeling van de zeppelins te stoppen.

Nieuwe kansen

De zeppelins hebben altijd tot de verbeelding gesproken. Er zijn inmiddels nieuwe plannen en technologieën, zodat de ontwikkeling van zeppelins een vervolg kan krijgen. Nieuwe zeppelins worden met helium gevuld en hebben een modern, lichtgewicht binnenwerk. Op kleinere schaal zijn er inmiddels weer commerciële vluchten. Of de zeppelin ook voor het grote publiek nog eens een doorstart kan maken is nog maar af te wachten.