Fighting Falcon - F-16 gevechtsvliegtuig

Nederland heeft de F-16 als gevechtsvliegtuig, de Fighting Falcon. Ze staan op de vliegbases Leeuwarden en Volkel en de piloten oefenen ermee om mens en materieel constant te trainen en testen. De F-16’s worden ook ingezet voor internationale missies en in september 2014 besluit Nederland mee te doen met de coalitie van Amerika andere VN-landen en Arabische bondgenoten om tegen de Islamitische Staat te strijden en daar F-16’s voor in te zetten. Sinds februari 2016 voeren ze ook missies boven Syrië uit. In 2019 wordt stapsgewijs de F-35 in Nederland in gebruik genomen, die de F-16 gaat vervangen.

De Viper van de Nederlandse luchtmacht

• Gevechtsvliegtuig F-16’s naar Irak
• F-16 Fighting Falcon
• Cockpit en boordkanon
• F-16 Fighting Falcon
• Lockheed
• Viper
• Netz en Barak
• Sweet Sixteen
• Enduring Freedom

Gevechtsvliegtuig F-16’s naar Irak

In september 2014 besluit de regering dan Nederland meedoet aan de strijd van de coalitie onder aanvoering van Amerika, tegen de terreurgroepering IS die in Irak en Syrië huishoudt. Aanvankelijk zet Nederland de straaljagers alleen boven Irak in, maar in 2015 besluit de regeering dat er ook acties boven Syrië uitgevoerd kunnen worden. Die acties gaan onder de vlag van de Coalition of the Willing.

Van F-16 naar F-35

Nederland gebruikt sinds 1979 de F-16’s. Daarvoor werd er gevlogen in Starfighters F-104. De F-16 is het eerste computergestuurde (fly-by-wire) toestel. Het vliegtuig zit vol vernieuwende apparatuur en is vanwege zijn relatieve lage aankoopprijs populair (20 miljoen USD, ietsjes meer, ietsjes minder) Nederland kocht er 213 van tussen 1979 en 1992. Het toestel wordt beschouwd als de ruggengraat van de Nederlandse strijdkrachten. Desondakns wordt de F-16 vervangen door de F-35.

F-16 Fighting Falcon

De F-16 is de Fighting Falcon. Van de oorspronkelijke versie zijn 110 varianten gebouwd die in gebruik zijn bij 24 landen. De aankoopprijs is afhankelijk van de grootte van de bestelling. De straaljager, die 2700 kilometer kan vliegen zonder bijtanken, heeft de volgende maten en gewichten:

• Spanwijdte vleugels is 10 meter;
• lengte van neus tot staart is 15 meter;
• hoogte bij de staartvleugel is 5 meter;
• gewicht is 11 tot max. 16 ton;
• topsnelheid: 2414 km/u;
• Maximale vlieghoogte; 15,2 kilometer;
• motor: Pratt & Whitney 100-PW-220E met een vermogen van 15.000 lbs, met naverbrander 25.000 lbs.

Cockpit en boordkanon

F-16 herkennen

In de F-16 herkennen we verschillende onderdelen:

• Romp;
• cockpit;
• boordkanon;
• raketten;
• kerosinetank;
• bommen.

Romp

De romp van de F-16 is voor 80 procent van aluminium. Hij gaat vloeiend over in de vleugels waardoor hij bijdraagt aan de liftkracht van de straaljager.

Cockpit

De scherm van de cockpit bestaat uit één stuk, zodat de piloot rondom zicht heeft.

Boordkanon

Een F-16 is niet een vliegtuig voor rondvluchten. Het is een vliegtuig met een missie en die heeft doorgaans met oorlogssituaties te maken. Voor de strijd heeft de straaljager een boordkanon met zes lopen, die honderd 20 mm-patronen per seconde af kan vuren.

Raketten

Aan het vliegtuig hangen verschillende raketten, zoals de AIM-120 B-raket en de AIM-9 sidewinder-raket. De AIM-120 B-raket is een radargeleide raket die het doel met een snelheid van 4000 km/u raakt. De AIM-9 sidewinder-raket is een infraroodgeleid hittezoekend wapen dat zich richt op motorwarmte van een vijandelijk vliegtuig. Hij gaat met een snelheid van 2500 km/u.

Bommen

Aan het toestel hangen verschillende types bommen. Allereerst de GBU10 en GBU12-bom en de AGM 65 Maverick-bom. De GBu 10 en 12 zijn lasergeleide bommen. De Maverick is een bom met een infrarood zoeksysteem. De piloot kan het doel op de grond daarmee aanwijzen en de bom gaat daar dan naartoe om zijn vernietigende werk te doen.

F-16 Fighting Falcon

De F in de aanduiding F-16 staat voor de functie van het toestel. Het is een fighter. De F staat voor vechter, de A staat voor aanvaller. De basismissie van het toestel is daarmee geïdentificeerd. De cijfercombinatie staat voor het ontwerp getal.
De F-16 werd op 21 juli 1980 officieel uitgeroepen tot Fighting Falcon door de US Air Force. Dat gebeurde tijdens een ceremonie in Utah, de plek waar de eerste F-16-eenheid was gestationeerd. Vier jaar eerder was er op MacDill luchtmachtbasis in Florida een prijsvraag vraag uitgeschreven voor de naam van het toestel. De winnaar van de ‘name-the-plane-contest’ was TSgt. Joseph A. Kurdell. Hij won er een gratis diner mee.

Lockheed

Begin jaren 90 verwierf de Lockheed Company het recht op de productie en verkoop van de F-16 Fighting Falcon. Lockheed fuseerde vervolgens met Martin Marietta, midden jaren ’90 en werd Lockheed-Martin. Als er LM voor F-16 staat dan slaat dat op Lockheed-Martin.

Viper

De F-16 wordt vaak aangeduid als de ‘Viper’, een bijnaam die vooral populair is bij mensen die betrokken zijn bij de F-16. De naam dateert uit de tijd dat Fighting Falcon nog niet geadopteerd was als officiële naam en betekent 'Adder'. De naam dankt hij aan zijn uiterlijk. Een F-16 aan het einde van de landingsbaan lijkt op een cobra die je nadert. Uiteindelijk viel de naam af, want de generaal wilde destijds de straaljager niet associëren met een slang. Falcon past als roofvogel goed bij de status van de straaljager.
De naam Viper komt alleen nog terug in de naam voor de award voor F-16 piloten met uitzonderlojke kwaliteiten, de Joe Bill Dreyden Semper Viper award.

Netz en Barak

Officiële Internationale namen

Fighting Falcon mag dan de officiële naam zijn, de galanaam, internationale klanten die het toestel hebben aangeschaft gaven hun eigen naam aan het type toestel.

• Netz: of 'Havik' – wordt gebruikt door de Israëlische luchtmacht voor de F-16A / B vliegtuigen;
• Barak: of 'Bliksem' – wordt gebruikt door de Israëlische luchtmacht voor de F-16C / D vliegtuigen;
• Sufa: of 'Storm' – wordt gebruikt door de Israëlische luchtmacht voor de F-16I vliegtuigen;
• KF-16: wordt gebruikt door de RoKAF aan te duiden dat de F-16 in Zuid-Koreaanse is geproduceerd;
• Jastrzab: of 'Havik' – wordt gebruikt door de Poolse luchtmacht om zijn F-16C / D Block 52 vliegtuigen.

Sweet Sixteen

Bijnamen

In de volksmond heeft het toestel diverse bijnamen gekregen.

• Electric Jet – de bijnaam voor het eerste fly-by-wire vliegtuig;
• Lawn Dart – deze naam kreeg het toestel omdat het in het begin veel ongelukken had, hij schoot als een pijl het gazon in;
• Midnight Falcon – dit was een marketing naam werd aan het toestel vanwege zijn capaciteieten om bij dag en nacht en in alle weersomstandigheden te kunnen vliegen;
• Desert Falcon – Marketing naam die door de vliegtuigbouwers werd gebruikt;
• Sweet sixteen

Enduring Freedom

Irak en Afghanistan

Op 24 september 2014 besluiten de Nederlandse ministers van Buitenlandse Zaken, Defensie en Buitenlandse handel en Ontwikkelingswerk dat er manschappen en straaljagers naar Irak gaan. De squadrons van Nederland staan internationaal hoog aangeschreven en de gevechtsvliegers hebben al aan diverse missie’s deelgenomen. Ze werden ondermeer ingezet boven Afghanistan tegen de Taliban en al-Quaeda. Ze vliegen van 2002 tot 2014 onder de vlag van operatie Enduring Freedom. Eerder waren er missies boven de Balkan, in de jaren negentig. De vuurdoop van de Nederlandse F-16’s was in 1993 boven de Balkan. Het waren de eerste NAVO-toestellen die onder operatie Deny Flight het Bosnische luchtruim binnenvlogen. Aanvankelijk als combat air patrol maar later ook om VN-grondtroepen luchtsteun te geven.

Kosovo en Libië

Tijdens de Kosovo-crisis in 1999 zijn de F-16 weer paraat voor operatie Allied Forces. Eind 2000 keren ze terug naar de basis, de crisis is beslecht. De operatie Enduring Freedom is de grootste en langste van de Nederlandse F-16 missies. Ze helpen de Amerikanen en de NAVO-macht in de strijd tegen al-Quaeda en Taliban. In Afghanistan vinden 25 Nederlanders de dood en een daarvan is een F-16 vlieger. Zijn toestel stort in de zomer van 2006 neer. In 2011 worden de Nederlandse vliegeniers wederom ingezet, deze keer worden ze ingezet boven Libië tegen dictator Khadaffi. De piloten moeten er ondermeer op toezien dat er vanuit de Middellandse Zee geen wapens naar Libië worden gesmokkeld.

Irak

In november 2011 keren de toestellen terug. Tijdens de Golfoorlog tegen Saddam Hoessein hebben de Nederlandse vliegers officieel niet meegedaan. Vanuit Nederland werd toen alleen politieke steun verleend. Onderzoeksjournalisten ontdekten dat er wel degelijk Nederlandse toestellen boven Irak hebben gevlogen, vooral voor verkenningsvluchten. Daar is nog steeds geen duidelijkheid over.
Amerika en de Arabische bondgenoten willen graag dat de ervaren Nederlandse vliegers meedoen in de strijd tegen Islamitische Staat. Het ‘netwerk des doods’ moet worden ontmanteld.

Lees verder

• Strijd tegen IS – Nederland stuurt F-16’s