Medicijnen en verkeer: een gevaarlijke combinatie

Alcohol en verkeer gaan niet samen. Daar is iedereen het over eens. Ook in de media krijgt dit volop aandacht met grote campagnes. Drugs en verkeer gaat ook niet samen, ook daar is iedereen het wel over eens. Minder aandacht in de media, maar wel degelijk onderwerp van gesprek; ook in de politiek. Medicijnen en verkeer ... daar denkt men minder over na. Toch kunnen ook medicijnen, zelfs slaappillen voor de nacht ervoor, van invloed zijn op rijgedrag en dus een gevaar zijn in het verkeer.

Bewustzijn

Alcohol en verkeer gaan niet samen. In de media krijgt het volop aandacht met grote campagnes. "100% BOB is 0% op" en vele andere campagnes ervoor moet de burger overtuigen dat rijden onder invloed levensgevaarlijk is. Niet alleen voor de gebruiker zelf, maar ook voor andere deelnemers aan het verkeer. Een ongeluk is zo gebeurd, en jaarlijks vallen er vele slachtoffers, waaronder ook dodelijke, in het verkeer bij ongelukken waar alcohol een rol speelt.

Drugs en verkeer gaat ook niet samen, ook daar is iedereen het wel over eens. Minder aandacht in de media, maar wel degelijk onderwerp van gesprek; ook in de politiek. Het lastige van drugsgebruik is dat het minder makkelijk is te controleren, dan het alcoholpromillage bij een verkeerscontrole.

Medicijnen en verkeer is een combinatie waar men veel minder bij stil staat. Toch kunnen ook medicijnen van invloed zijn op rijgedrag en dus een gevaar vormen bij deelname aan het verkeer. Ook al zijn er geen exacte cijfers bekend hoeveel mensen onder invloed van medicijnen deelnemen aan het verkeer, naar schatting zijn er 70 verkeersdoden en ruim 1.500 gewonden te betreuren bij ongevallen waar medicijnen een rol spelen.

Sterker nog, er zijn zoveel mensen die medicijnen gebruiken die de rijvaardigheid beïnvloeden, en toch in de auto stappen, dat het een serieus probleem is. Er wordt wel gekscherend gesteld, dat hier de oplossing voor het fileprobleem ligt: als iedereen die niet mag rijden vanwege het hebben gebruikt van een medicijn, en zich ook daadwerkelijk aan de voorschriften van het medicijn zou houden, dan zal het heel erg rustig worden op de weg.

Wat doen medicijnen?

De aandacht in de media ter voorkoming van alcoholgebruik in het verkeer is immens. Door deze informatie publiekelijk te delen, waarbij het laten zien van de (soms dodelijke) gevolgen niet wordt geschuwd, weet iedere burger wat de invloed van alcohol op de mens heeft ... en wat de consequenties hiervan kunnen zijn.

Helaas is de informatiestroom met betrekking tot wat medicijnen met je doen minder intens. "Kan de rijvaardigheid beïnvloeden" staat in de bijsluiter beschreven. Wat doet het medicijn dan met jouw lichaam, waardoor de rijvaardigheid wordt beïnvloed? Vanzelfsprekend verschillen de effecten per medicijn. Maar om toch een beeld te geven:

• Versuffing, waardoor je niet scherp bent en accuraat kunt reageren
• Verminderd zicht, waardoor je bijvoorbeeld andere verkeersdeelnemers niet of slecht ziet
• Verstoorde hand-oog coördinatie, waardoor je wel wilt reageren maar je lichaam niet doet wat jij wilt
• Verlaagde bloeddruk, waardoor je duizelig kunt zijn
• Verminderde reactietijd waardoor je minder snel reageert in (nood-)situaties (ook bekend van alcohol)

Een groot gevaar van medicijngebruik is de onwetendheid van de gebruiker over alle effecten. Althans, men kan het wel weten indien de bijsluiter goed wordt gelezen en men met enig gezond verstand nadenkt. Desalniettemin, zijn er vele honderdduizenden mensen, misschien wel miljoenen, die achteloos in de auto stappen nadat men een hoestdrank heeft genomen, men medicijnen gebruikt om te stoppen met roken, een slaappil de avond ervoor heeft genomen (die nog steeds werkzaam is) of antidepressiva neemt. Ook al deze medicijnen hebben invloed op de gesteldheid van het brein en vormen daarmee een potentieel risico bij verkeersdeelname.

Overtreding van de wet

Net als bij te veel alcohol en toch achter het stuur, is ook medicijngebruik in het verkeer strafbaar. Net als bij drugsgebruik is het nog lastig aan te tonen bij verkeerscontroles, en daarmee is het daadwerkelijke probleem ook niet echt zichtbaar. Maar wanneer je een ongeluk krijgt, of nog erger veroorzaakt, dan kan bij bloedcontrole achteraf wel degelijk worden vastgesteld of je onder invloed van medicijnen bent. En daarmee kan de toch al vervelende situatie nog slechter uitpakken. "Ik wist het niet" mag niet worden aangewend als excuus. Als hierboven beschreven is er veel informatie beschikbaar in de bijsluiter. Die moet je dan ook wel lezen. Artsen die medicijnen voorschrijven zouden daadwerkelijk meer aandacht kunnen besteden aan het informeren van mogelijke (bij)werkingen van voorgeschreven medicijn richting de patiënt. In de praktijk gebeurt dat te weinig. Maar er ligt een grote mate van eigen verantwoordelijkheid bij de gebruiker zelf. De wet is daar ook duidelijk in: je mag niet deelnemen aan het verkeer onder invloed van middelen waarvan je kunt weten dat het je rijvermogen aantast.

Medicijnen in categorieën

Bij verkeerscontroles waarbij op alcohol wordt getest, meet men het promillage. Bij een hoger promillage dan 0,5 ben je in overtreding (bij beginnende rijders ligt dit zelfs lager op 0,2). Ook medicijnen heeft men in categorieën ingedeeld, waarbij men dezelfde lijn als bij alcohol volgt. Let wel, bij medicijnen is het ook van belang te beseffen dat de invloed tijdelijk (bijvoorbeeld alleen de eerste uren of eestte dag) is, of chronisch (zolang het medicijn wordt genomen, is de invloed continu).

• categorie 1: medicijnen gelijk aan minder dan 05 promille
• categorie 2: medicijnen gelijk aan 0,5 tot en met 0,8 promille
• categorie 3: medicijnen gelijk aan meer dan 0,8 promille

Wat kun je doen?

Een heel praktisch en lastig probleem is de afhankelijkheid van verkeersdeelname en toch medicijnen moeten gebruiken. Je moet toch naar het werk, de kinderen moeten toch naar de zwemles of voetbalwedstrijd. En zo zijn er legio situaties, waarbij het dilemma naar boven komt drijven.

Vraag jezelf af, of je daadwerkelijk alles met de auto of fiets moet doen? Kun je wellicht iets regelen met een collega of kennis? Kom je daar niet mee weg, plan dan het medicijngebruik beter in je agenda: maak je ritten niet langer dan een uur. Vermijdt rijden in het donker of in slecht weer; dat kost veel meer energie. Zeker bij medicijnen die tijdelijke invloed hebben, neem die tijd dan ook en plan je afspraken niet op die dagen maar erná. Of draai het om: begin met het nemen van het medicijn enkele dagen voordat je weer moet deelnemen aan het verkeer (voor je werk). Begin bijvoorbeeld in een weekend. Dan kun je het weekend even verkeersvrij houden en maandags weer naar het werk. Ook in overleg treden met je arts is altijd een optie. Samen kun je zoeken naar passende oplossingen zoals alternatieve medicatie.

Voorbeelden in de praktijk

• De middelen Zyban en Wellbutrin worden gebruikt bij het stoppen met roken. Je mag de eerste week dat je ze gebruikt niet rijden in de auto;
• Je mag niet autorijden na gebruiken van de hoestmiddelen Darolan, Dampo, Noscapine zolang de bijwerkingen optreden
• Kijk uit met de hoestdrank Oxomemazine. DIt is een categorie 3 middel en dus geen deelname in het verkeer toegestaan
• Kalmeringsmiddelen (Benzodiazepinen) als Valium en Oxazepam zijn ook middelen uit de categorie 3. Neem je ze incidenteel dan zeker niet autorijden in de eerste 72 uur na gebruik. Neem je ze chronisch dan ook sterk afgeraden om auto te rijden.
• Cannabis wordt niet slechts als genotsmiddel gebruikt. Het is wel degelijk een medicijn. Rijdt niet in de auto binnen 15 uur na het gebruiken van een joint. Wanneer je cannabis dagelijks gebruikt voor medicinaal gebruik dan wordt autorijden ook sterk afgeraden.

Conclusie

De invloed van medicijnen op het menselijk lichaam is zwaar onderbelicht en daarmee onbekend. Dat neemt niet weg dat elke gebruiker zich moet vergewissen van de invloed dat het medicijn heeft op het menselijk lichaam. Die verantwoordelijk ligt ten eerste bij je zelf. Zeker wanneer je deel gaat nemen aan het verkeer. Je brengt namelijk niet alleen jezelf in gevaar, maar kunt ook een ander ernstig, of zelfs dodelijk letsel aanbrengen.

Lees verder

• Effect alcohol op hersenen jongeren
• Houdt je kind weg van alcohol
• Homeopathie voor je baby
• Jongeren en alcohol