Het overwinnen van rijangst

Menig persoon heeft het wel eens benauwd gehad tijdens het inhalen van een flinke vrachtwagen of het rijden door een lange tunnel. Maar structurele angst tijdens het autorijden of het vermijden van het zelf besturen van een auto, is heel wat anders en een serieus probleem. Bijna zeven miljoen Nederlanders hebben een rijbewijs, maar velen durven niet (meer) de weg op. Toch zijn er verschillende manieren om deze rijangst te overwinnen.

Wat is (structurele) rijangst?

Op onze drukke verkeerswegen zijn er tal van situaties waarin angst en onzekerheid tijdens het autorijden kunnen ontstaan. In- en uitvoegen van snelwegen, inhalen van ander verkeer, in een file belanden, door tunnels rijden, enz. Bijna iedereen heeft daarom wel eens last van angst op de weg. Het grootste deel van de bestuurders blijft echter autorijden, meestal omdat dit onvermijdelijk is in combinatie met hun werksituatie of de angst van tijdelijke aard is, bijvoorbeeld na een ongeval. Er is echter ook een grote groep mensen die het autorijden vermijdt. Ondanks het bezit van hun rijbewijs, durven ze niet meer achter het stuur of vermijden ze bepaalde wegen en rijden ze alleen in de bebouwde kom of op binnenwegen. Structurele rijangst is steeds terugkerende angst voor het autorijden dat de rijstijl en verkeersveiligheid beïnvloedt. Men is onzeker op de weg en een gevaar voor de andere weggebruikers.

Symptomen van rijangst

Iedereen die last heeft van rijangst, zal de symptomen van rijangst direct herkennen. Uiteraard kan de rijangst zich op verschillende manieren uiten. De meeste mensen hebben last van hyperventilatie, dat gepaard kan gaan met zweten, trillende armen en benen, misselijkheid, verminderd zicht, sterke angstgevoelens en geen overzicht meer hebben. In het ergste geval ontstaat een paniekaanval en kan men een gevaar op de weg zijn. Rampgedachtes kunnen ontstaan en de meeste mensen willen maar één ding: uit de auto! Het vermijden van bepaalde verkeerssituaties is het gevolg of het autorijden volledig vermijden. Het is ook mogelijk dat iemand voor zichzelf veilige situaties moet aanhouden, bijvoorbeeld dicht bij een vluchtstrook blijven rijden, altijd iemand anders meenemen tijdens een autorit of nooit verkeer inhalen. Onder deze condities kan dan worden doorgereden, maar men is niet vrij van de angst en de kans is groot dat deze in grotere mate terugkeert als de veilige situatie ineens verandert.

Psychologische hulp

Het is absoluut niet vreemd om met rijangst psychologische hulp te zoeken. Vaak speelt ook faalangst een grote rol en heeft de angst ook invloed op andere levensvlakken van de persoon met rijangst. Dit uit zich bijvoorbeeld in onzekerheid naar anderen of een andere angststoornis, zoals pleinvrees. Een psycholoog weet vaak de diepere achtergrond te achterhalen en de werkelijke oorzaak van de angst aan te pakken, zoals bijvoorbeeld faalangst. De angst voor het andere wegverkeer en het het idee te falen tijdens het autorijden, kan dan worden aangepakt door meer zelfvertrouwen op te bouwen d.m.v. gesprekken. Twee andere manieren zijn:

Cognitieve gedragstherapie

De cognitieve gedragstherapie gaat ervan uit dat gedachten, gevoelens en gedrag op een bepaalde manier met elkaar verbonden zijn. Iemands gedachten beïnvloeden zijn of haar gevoelens en (rij)gedrag. Negatieve gedachten zoals ‘ik kan niet autorijden’ of ‘ik blijf angst houden tijdens het autorijden’ blijven het autorijden beïnvloeden. Een mogelijke oplossing is dan het autorijden toch op te pakken en steeds de grenzen op te zoeken. Hiermee kan worden ondervonden dat het rijden toch beter gaat of meevalt. Hierdoor wordt meer zelfvertrouwen opgebouwd en kan de angst steeds meer overwonnen worden. Vergelijk het met iemand die onder een ijskoude douche stapt. De eerste reactie is grote schrik en terugdeinzen voor de kou. Stapt de persoon vervolgens toch onder de waterstralen, dan kan op een gegeven moment gewenning optreden. Men moet de heuvel op, maar overwint deze en daarmee ook de negatieve gedachten. Deze ‘heuvel’ wordt als het goed is steeds lager en met het overwinnen van de rijangst verdwijnen de drempels. Door herhaling treedt gewenning op en verdwijnen de negatieve gevoelens en angsten.

EMDR: verwerken van trauma’s en nare ervaringen

Mogelijke oorzaken van rijnangst is een zeer nare (rij)ervaring of ander opgelopen trauma. Men heeft bijvoorbeeld een groot ongeval overleefd, maar daarna nooit meer durven te chaufferen. Of iemand heeft in zijn of haar jeugd last van epilepsie gehad en krijgt dezelfde angstbeelden terug tijdens het autorijden. De psycholoog kan dan de procedure van EMDR opstarten. EMDR is een combinatie van verschillende elementen van andere therapieën. Er wordt gevraagd een situatie in gedachten te nemen die het meest angstvol en dramatisch is. Met hulp van afleidende stimulus, dat is het met de ogen volgen van de vingers van de therapeut of geluidjes die link en rechts worden gehoord, worden de angstgevoelens en emoties bij deze traumatische herinnering afgezwakt. Het is minder erg om aan de situatie te denken. Al na drie of vier zittingen blijken veel mensen duidelijk vooruitgang te boeken door deze therapie. Voor meer informatie hierover kunt u het beste contact opnemen met een erkende psychologenpraktijk of erkend psycholoog.

Cursussen rijangst

Je wordt ermee overspoeld op internet: cursussen rijangst. Toch kan zo’n training ervoor zorgen dat de rijangst overwonnen wordt. Een gespecialiseerde rijinstructeur bij de plaatselijke rijschool begeleidt u tijdens het autorijden en de angstsituaties worden serieus aangepakt. Ook het missen van rijervaring kan een oorzaak zijn van rijangst en vooral om die reden zijn deze cursussen zeer effectief in het aanpakken van rijangst en onervarenheid. En soms hoeven het maar enkele lessen te zijn, om de angst te overwinnen.