Files en verkeersdrukte in België

Veel Nederlanders maken gebruik van het Belgische wegennetwerk voor zowel bestemmingen in België zelf, als op doorreis naar bestemmingen in bijvoorbeeld Frankrijk, Engeland of Spanje. Net als in Nederland ondervonden de weggebruikers in België in 2015 in toenemende mate overlast van een vastlopende verkeersstroom als gevolg van de grote drukte op de snelwegen. Om tijdverlies en ergernis als gevolg van de files te voorkomen is het aan te bevelen je reis vooraf goed te plannen. Een goede hulp hierbij is een overzicht van welke wegdelen het meeste gevoelig zijn voor files en op welke tijden er het beste gereisd kan worden.

Oorzaken

De belangrijkste oorzaak voor de groeiende filedruk in België in het tweede decennium van de eenentwintigste eeuw, is het toenemend aantal verkeersdeelnemers terwijl de groei van de verkeerscapaciteit van de wegen geen gelijke tred heeft gehouden met deze toename van verkeersdeelnemers. Het aantal kilometers dat een Belgische weggebruiker in 2015 gemiddeld jaarlijks heeft afgelegd is in vergelijking met de voorgaande jaren namelijk nagenoeg gelijk gebleven. De groei van verkeersdeelnemers wordt mede veroorzaakt door de bevolkingstoename en doordat meer buitenlandse weggebruikers gebruik maken van de Belgische snelwegen. Het capaciteitsgebrek wordt voornamelijk veroorzaakt door het achterblijven van investeringen in de Belgische infrastructuur.

In zowel de capaciteit als het onderhoud van het wegennet in België is in het begin van de eenentwintigste eeuw een flinke achterstand ontstaan in de uitvoer van projecten. Gevolg hiervan is bijvoorbeeld het moeten afsluiten van een aantal zeer belangrijke verkeerstunnels in Brussel omdat vanwege de erbarmelijke staat betondelen naar beneden stortten en hiermee levensgevaarlijke situaties creëerden. Niet alleen de weggebruiker ondervond in België hinder van het uitblijven van investeringen, ook in het openbaar vervoer was een achterstand in verbeterprojecten ontstaan die ook mede als oorzaak wordt gezien van het toenemende fileleed op Belgische wegen omdat deze nauwelijks een goed alternatief voor de auto boden. Zoals in ieder ander Europees land heeft ook in België het verkeer ernstige hinder van winterse weersomstandigheden. Andere externe oorzaken die voor lange files in België hebben gezorgd zijn bijvoorbeeld treinstakingen en terreurdreigingen.

De drukste steden

Brussel en Antwerpen zijn duidelijk de drukste steden van België, op afstand gevolgd door respectievelijk Luik en Gent. Ook in de omgeving van Brugge, Namen en Charleroi dient men rekening te houden met drukte op de wegen in en om de stad. In de spits moet men in Brussel al snel rekening houden met een toename van de reistijd van 35%, in Antwerpen is dit gemiddeld 27%. Brussel en Antwerpen hebben in 2016 zelfs de top honderd gehaald van de door TomTom opgestelde world ranking van steden met de meeste verkeersdrukte en wel op respectievelijk een 33ste en 87e plaats. Ter vergelijking, Nederlands drukste stad, Amsterdam, komt pas op de 120ste plaats van deze ranking.

Halverwege 2017 is in Antwerpen begonnen met de knip. Dit zijn grootschalige werkzaamheden aan de hoofdwegen (Leien) in de binnenstad en de aanleg van een metrobuis die anderhalf jaar in beslag nemen. Door zowel het stadsbestuur als automobilisten-organisaties is aangeraden in deze periode niet met de auto naar de binnenstad te rijden maar voor een alternatieve vervoerswijze, zoals het openbaar vervoer of de fiets, te kiezen. Ondanks een maandenlange voorlichtingscampagne verliep de start van de werkzaamheden direct chaotisch waarbij de toegangswegen naar de binnenstad volledig dichtslibden met wachttijden tot twee uur. Dit had echter wel tot gevolg dat de binnenstad zelf nauwelijks last had van extra verkeer.

De drukste snelwegen

De meest bereden snelwegen van België in 2015 zijn weinig verrassend de ringwegen van Brussel en Antwerpen. Het meeste verkeer kreeg de ring van Antwerpen (R1) te verwerken, meer specifiek de wegdelen tussen de knooppunten Antwerpen noord, bij de aansluiting met de E19 vanuit Nederland, en Antwerpen zuid vlak voor de Kennedytunnel. Hierna gevolgd door de noordelijke ringweg rondom Brussel (R0), het betreft hier voornamelijk de wegdelen tussen de knooppunten Zaventem en Groot Bijgaarden. Beide wegvlakken kregen in 2015 dagelijks meer dan 100.000 voertuigen te verwerken

Andere drukke snelwegen in België bevinden zich voornamelijk in de zogenaamde Vlaamse ruit, het gebied rond de steden Antwerpen, Brussel, Gent en Leuven. Het betreft de E19 Antwerpen-Brussel v.v., E17 Antwerpen-Gent v.v., de E40 tussen Brussel en Gent en de E411 tussen Brussel en Luxemburg bij Namen en de aansluiting met de E25 van en naar Luik. Ook in de provincie Limburg kan het rondom verkeersknooppunt Lummen, nabij Hasselt, erg druk zijn. In Wallonië en de provincie West-Vlaanderen zijn de structurele fileproblemen op de snelwegen veel minder aanwezig dan in de overige delen van België.

De drukste periodes

Maart tot en met mei en september/oktober zijn traditioneel de maanden met de meeste drukte op de Belgische wegen. De drukste dag in de week op de Belgische wegen is vrijdag, de minst drukke is met afstand zondag. De drukste uren op de dag zijn zes en zeven uur in de ochtend en om vijf uur in de middag. In de weekenden ligt de piek meer in de middag tussen twaalf en één uur. Opvallend is verder dat in Brussel de meeste drukte in de avondspits kan worden verwacht en deze situatie in Antwerpen en omgeving juist omgekeerd is. In de regio Antwerpen zijn de ochtendspitsen over het algemeen drukker dan de avondspitsen.

De rustigste periodes

Het minst druk zijn de maanden december tot februari. Hier hoort echter wel de kanttekening bij dat als gevolg van slechte weersomstandigheden de dagen met de langste files zich voordoen in deze periode. In de top vijf van de langste files in 2015 bijvoorbeeld staan drie files die zich voordeden als gevolg van winterse omstandigheden in de periode december tot februari.
De structurele files in de spits laten een grote daling zien in de maanden juli en augustus maar hiervoor in de plaats zijn de weekenden drukker dan gemiddeld en staan er meer incidentele files op (doorgaande) vakantieroutes richting Frankrijk, zoals de E19 van Breda naar Antwerpen en de E25 van Luik naar Luxemburg. Ook moet men er bij mooi weer rekening mee houden dat de Belgen massaal naar de relatief korte kustlijn van België trekken die maar een beperkt aantal hoofdverbindingen heeft met het achterland. Met name de route van Brussel naar Oostende (E40) kan dan erg druk zijn.

Lees verder

• Files in Duitsland