Noordhinder het laatste lichtschip

Een lichtschip is een drijvende vuurtoren op zee op een plek waar geen vuurtoren gebouwd kan worden. Eeuwenlang hebben lichtschepen op een aantal plaatsen voor de Nederlandse kust dienst gedaan om schepen uit onveilige gebieden te houden. Het schip dat dit het langst heeft volgehouden is de Noordhinder. De Noordhinder is als laatste lichtschip in 1994 afgedankt en doet nu dienst als museumschip. Het museumschip heeft een vaste ligplaats in Hellevoetsluis.

Lichtschip vooral degelijk

Lichtschepen werden in vroegere tijden voor anker gelegd in de nabijheid van zandbanken, ondiepe plekken of rotsen. Een lichtschip stond bekend als een minder mooi schip dat het midden hield tussen een schip en een vuurtoren. De lichttoren was minder sierlijk en zonder mooi hekwerk of bewerkte trappen. Het schip moest vooral degelijk zijn en stormen kunnen trotseren. Meestal bleef het enkele jaren verankerd liggen totdat het tijd werd voor reparatie of onderhoud.
Tot de tweede helft van de 19e eeuw waren lichtschepen omgebouwde houten schepen. Onder de waterlijn werd de romp beslagen met koperen platen. Vanaf de tweede helft van de 19e eeuw werden ze van staal gebouwd.

Voorgangers van lichtschepen

Het idee om schepen te waarschuwen kwam al voor in de tijd van Julius Caesar. Destijds werd een vuurkorf in de mast gehangen. Pas in de 17e eeuw wordt gesproken over een drijvend licht. Nederland verzocht aan Denemarken zo’n licht te plaatsen bij het eiland Anholt. Dat is niet doorgegaan maar de Denen hebben wel vuurtorens gebouwd en de vaarweg met tonnen afgebakend.

In 1731 is in Engeland voor het eerst sprake van een schip dat leek op een later lichtschip. Een omgebouwde vrachtsloep kreeg aan twee zijden een hoog bevestigde lantaarn. In de monding van rivieren was een lichtschip een uitkomst als door modder en slib geen vuurtoren kon worden gebouwd. Door de makkelijke verplaatsbaarheid konden zij de posities van banken en vaarwaters volgen.

De eerste Noordhinder

Zo werd in 1807 in de monding van de Duitse Eider een omgebouwde loodskotter gebruikt als lichtschip. In Nederland werd in 1814 voor het eerst een lichtschip uitgelegd bij het Vlie dat het water van Vlieland scheidt van Terschelling. Het was een omgebouwde kanonneerboot met een lantaarn. Waarschijnlijk heeft dit schip dienst gedaan tot 1824.

Het eerste speciaal voor het doel gebouwde lichtschip kreeg de naam Noordhinder. Het schip kreeg een plek bij de gelijknamige bank in 1858. Dit schip had acht argandlampen die voorzien waren van parabolische reflectoren. Rond 1900 lagen voor de kust van Nederland vijf lichtschepen bij Noordhinder, Schouwenbank, Maas, Haaks en Terschellingerbank.

Komen en gaan

De jaren daarna is een wisselende tijd voor de lichtschepen. Zo werden er schepen vanaf 1930 weggehaald en na de oorlog weer gedeeltelijk teruggelegd om veilige vaarwegen aan te geven na het verwijderen van de mijnen van de tweede wereldoorlog. Er zijn in die jaren ook nog drie nieuwe lichtschepen gebouwd in 1952, 1953 en in 1963 de Noordhinder, die dezelfde naam kreeg als een reeds in 1858 gebouwd schip.

Maar vanaf 1965 gaat het bergafwaarts en wordt het eerste reserveschip afgestoten. In 1971 is een schip verwijderd omdat het lichtplatform Goeree is aangelegd. In 1979 volgt het schip dat op de positie Terschellingerbank lag.

Tijdens een zware storm op 1 oktober 1991 sloeg een lichtschip los, dat op de ligplaats Texel lag en strandde uiteindelijk op de Hondsbossche Zeewering. Het kon niet meer losgetrokken worden waarna bergers besloten het ter plekke te slopen. Alleen de lichttoren bleef intact en staat nu als monument op de Rijkswerf Willemsoord.

De Noordhinder als laatste lichtschip

Op 21 maart 1994 is de Noordhinder aan de beurt. Het schip wordt binnengehaald en vervangen door een grote boei. Ruim 150 jaar lichtschiptraditie is daarmee ten einde. Moderne technieken hebben de taak overgenomen.

De Noordhinder is in 1963 gebouwd bij de scheepswerf De Waal in Zaltbommel. De lengte is 45.40 meter en de breedte 8.35 meter. Met een diepgang van 3.15 verplaatst het schip 510 ton water. In 1980 is het verbouwd en geautomatiseerd. In maart 1994 is het definitief binnengehaald.

Locaties waar lichtschepen hebben gelegen zijn:

• Doggersbank-Noord
• Doggersbank-Zuid
• Terschellingerbank
• Texel/Noorderhaaks
• Maas
• Goeree/lichteiland
• Schouwenbank
• Noord-Hinder