Europaplein Leeuwarden – monument op de schop

Het Europaplein in Leeuwarden is een prachtig plein, maar toch moest op de schop. Het besluit viel in 2012 gevallen, maar de meningen over nut en noodzaak van een metamorfose voor deze markante rotonde bleven verdeeld. In het voorjaar van 2013 zou het definitieve besluit vallen, maar in het voorjaar van 2014 was het nòg niet duidelijk. Pas in de zomer van 2014 viel de uiteindelijke beslissing: het Eurpaplein gaat op de schop. Jaren werd er gewerkt en op 22 december 2017 was de feestelijke ingebruikname.

Markant plein van Leeuwarden

• Europaplein - een monument
• Vereniging
• Gemeenteraad van Leeuwarden
• Pleinbewoners en verkeersdrukte
• Uitstel en fietstunnels
• Chris Fokma en de fontein
• Turborotonde
• Vangrails

Europaplein - een monument

Het plein, een rotonde met een groot grasveld in het midden, bomen, vlaggenmasten en een grote fontein met kunstwerk, wordt wel de mooiste stadsentree van Nederland genoemd. Het ruime plein met de vogel van Chris Fokma op de fontein is een lust voor het oog.

Gemeente Leeuwarden widel de rotonde omgooien om de groei van het verkeer in goede banen te kunnen leiden. Die groei was overigens onzeker en daarom stond er een grote groep tegenstanders op die fel tegen de meer dan 13 miljoen kostende ombouw van het verkeersplein was. In plaats van het mooie plein komt een turborotonde met drie fietstunnels.

Vereniging

Omwonenden van het Europaplein en liefhebbers van het oorspronkelijke plein, verenigden zich. Vele honderden leden schreven zich in, die lang niet allemaal in Leeuwarden wonen, maar wel allemaal hart voor het Europaplein hadden. De vereniging wilde het plein op de monumentenlijst, om het daarmee te beschermen tegen verstoring van het ontwerp.

Gemeenteraad van Leeuwarden

De gemeenteraad van Leeuwarden keurde de ombouw in 2012 goed, maar lang niet alle fracties waren het daarmee eens. Ook binnen de collegepartijen leefden er twijfels. Tegenstanders van de ombouw waren bang voor onherstelbare beschadiging van het plein.

Hûs en Hiem

In het voorjaar van 2013 stemde de gemeenteraad over het definitieve plan. Eis was in ieder geval dat de welstandscommissie Hûs en Hiem er haar goedkeuring aan gaf.

Pleinbewoners en verkeersdrukte

Veel pleinbewoners zagen liever een minder drastische verbouwing van het plein. Ze twijfelden er bovendien aan of de verkeersdrukte zoveel zou toenemen dat het de werkzaamheden rechtvaardigt. Het plein zou ook kunnen worden omgebouwd zonder tunnels en met verkeerslichten. Bovendien werd er in 2012 – 2013 al hard gewerkt aan andere wegenprojecten die de verkeersdrukte naar en van de stad moest reguleren. De Haak om Leeuwarden was in 2014 klaar. Een deel van de Leeuwarder politiek wilde daarom liever wachten tot De Haak klaar zou om daarna pas een besluit te nemen over het Europaplein.

Uitstel en fietstunnels

Als in 2013 niet tot aanpak van het Europaplein zou worden besloten, zou de gemeente de financiële bijdragen van rijk en provincie kwijtraken. Dat zou miljoenen schelen die kan de gemeente niet kon missen. Wethouder Thea Koster wilde de ombouw doorzetten, omdat goede bereikbaarheid van de stad banen opleverde. Alleen haar eigen partij CDA en de VVD stonden vierkant achter haar. De PvdA nam het standpunt in dat het plein in eerste instantie een verkeersplein is en geen monument, maar de fractie wilde wel een mooi plein behouden. PAL/ GroenLinks stemde tegen de plannen van Koster. Voor deze fractie hoeven de fietstunnels niet.

Chris Fokma en de fontein

De fontein in het midden van het grasveld van het Europaplein is een ontwerp van architect Ir. J. E. Wiersma. Bovenop de fontein staat een bronzen beeld van een vogel, gemaakt door beeldhouwer Chris Fokma. De fontein was een geschenk aan de stad om de 50ste verjaardag van de Coöperatieve Zuivelbank te vieren en werd in 1964 geplaatst.

Nog geen duidelijkheid in maart 2014

In maart 2014 is nog niet duidelijk wat er met het Europaplein gaat gebeuren. Naast het plan van Koster ligt een burgerinitiatief van de Vereniging Monument Europaplein (VME) dat in het najaar van 2013 met een alternatief plan kwam. Het is een plan zonder tunnels. Twee onafhankelijke bureau's deden begin 2014 onderzoek naar beide plannen, de ene met een ongelijkvloerse kruizing (plan Koster) en het andere plan met een gelijkvloerse variant (plan VME). De onderzoeken gaven geen uitsluitsel: voor beide plannen valt iets te zeggen.

Zeventien miljoen

De gemeentelijke variant zou 17 miljoen gaan kosten, de gelijkvloerse variant tien miljoen minder. Het argument om de plannen door te zetten zit in het feit dat een nieuw Europaplein de verkeersstromen van 2025 aan moet kunnen. Bij de gelijkvloerse rotonde lijkt dat te stokken; of dat bij de ongelijkvloerse rotonde ook zo is daar zijn de onderzoekers het niet over eens. Volgens de onderzoekers is het gemeentelijke plan veiliger dan het VME-plan, maar dat plan ziet er weer veel mooier uit. Toen de rapporten geen duidelijk gaven over welk plan het beste was, lag de bal bij de gemeenteraad. Eind juni 2014 vergaderde de Leeuwarder raad erover. Het Europaplein staat dan drie jaar achtereenvolgend op de agenda.

Turborotonde

Juni 2014

In de raadsvergadering van 30 juni 2014 besloot de Leeuwarder gemeenteraad dat het Europaplein wordt aangelegd met een turborotonde en drie fietstunnels. Met 21 van de 39 raadsleden voor de turborotonde werd duidelijk welke kant het plein uit zou gaan. Na drie jaar gesteggel en spanning over de uitkomst was de stemming er een van verdeeldheid. Coalitiepartijen PvdA, PAL/GroenLinks en oppositiepartij VVD stemden allen verdeeld. Het plein werd in 2015 aangepakt en de aanleg van het vernieuwde plein zou vijftien maanden duren. Op 22 december 2017 werd het vernieuwde Europa feestelijk in gebruik genomen.

Vangrails

Lees verder

• Leeuwarder Courant - Dagblad van de provincie Friesland
• NL Street Awards en Leukste winkelstraat van Ameland
• Elfstedentocht – Finish in de Leeuwarder binnenstad
• Bloemetjesmarkt op Hemelvaartsdag in Leeuwarden