Hoe blijft dat schip op zijn plaats met dynamic positioning?

In de scheepvaart worden verschillende methodes gebruikt om op één plek te blijven. In ondiep water is de positie redelijk eenvoudig vast te houden door een anker uit te gooien. In dieper water ligt dat moeilijker. Toch kan het vasthouden van de positie nodig zijn, bijvoorbeeld bij speciale onderzoeken. Ook bij olie- en gasplatforms in diepere wateren wordt van dynamic positioning gebruik gemaakt.

Positie vasthouden

Het vasthouden van een vaste positie op het water is niet zo eenvoudig. Door stromingen in het water en door de wind kan een schip al snel uit positie worden gebracht. Toch is het vasthouden van de positie in een aantal gevallen cruciaal. Denk maar eens aan het doen van onderzoek met behulp van duikers. Het is voor de duikers toch wel erg prettig als het schip nog op dezelfde plek is, als ze weer boven water komen. Als het water niet zo diep is, kan gewoon een anker worden uitgezet om het schip op één plek te houden. Bij dieper water is er onvoldoende kabel of ketting om het anker vast te zetten op de bodem. Dan is dus een andere methode noodzakelijk.

Olie- en gasindustrie

Ook in de olie- en gasindustrie is het vasthouden van de vaste positie erg belangrijk. Ook hier zijn er in ondiep water redelijk eenvoudige manieren om op één plek te blijven. Het platform kan op grote poten zijn gezet, die vaststaan op de bodem. Er wordt dan gesproken van een hefeiland. Ook kan met een aantal ankers in een ankerpatroon gezorgd worden voor een vaste positie. Maar ook voor de olie- en gasplatforms is er voor dieper water wat anders nodig. Hetzelfde is het geval als de zeebodem ongelijk is, ofwel door natuurlijke structuren op de zeebodem, ofwel in het geval dat er kabels of leidingen over de zeebodem lopen.

Dynamic positioning

Voor het diepere water wordt gebruik gemaakt van dynamic positioning. In het Nederlands is dat dynamische positionering. Hierbij worden de motoren en dus de scheepsschroeven gebruikt om de positie vast te houden. De beweging van de scheepsschroeven moet dan automatisch de beweging door stroming en wind corrigeren. Een bepaalde speling is hierbij altijd mogelijk. Er zijn twee manieren van dynamic positioning:

• Absoluut
• Dynamisch

Absolute positionering

Bij absolute positionering wordt een vaste, geografische positie aangehouden, zeg maar een vaste positie ten opzichte van de zeebodem. Hiervoor kan gebruik gemaakt worden met radar, met GPS, of met behulp van tautwire. In het laatste geval wordt een touw met een gewicht eraan strak vanaf de zeebodem naar het schip of platform gespannen. De beweging die het touw boven laat zien, dat wil zeggen de richting en de snelheid, wordt automatisch via een computer aan de scheepsmotoren doorgegeven, zodat de noodzakelijke correctie plaatsvindt.

Relatieve positionering

Bij relatieve positionering wordt niet afgestemd op een geografische positie, maar op een ander vaartuig. Denk aan een ander schip, een onderzeeboot of een drijvend object. Hiervoor is radar een belangrijk hulpmiddel. Ook kan de relatieve stroming en windrichting worden bepaald om hierop de machines op de juiste wijze te laten compenseren.

Veiligheid

Afhankelijk van de aard van de werkzaamheden en de eventuele risico’s die daaraan verbonden zijn bestaan er verschillende uitrustingsklassen. Hieraan gekoppeld zijn er veiligheidszones, die groter of kleiner zijn. Denk aan de risico’s bij productieplatforms in de olie-industrie bijvoorbeeld, die een grotere veiligheidszone kennen.

Voordelen dynamic positioning

Ten opzichte van het traditionele gebruik van hefeilanden of ankerpatronen biedt dynamic positioning enkele voordelen:

• Omdat het schip of platform niet verankerd is en niet vaststaat op de bodem is snel manoeuvreren mogelijk. Het wijzigen van de positie is snel en eenvoudig te realiseren.
• Omdat het schip of platform beschikt over eigen motoren hoeven er geen sleepboten ingezet te worden.
• Dynamic positioning maakt inzet van schepen en platforms ook in dieper water mogelijk.
• Omdat de positie snel is bereikt en eenvoudig kan worden vastgehouden kan er snel met het onderzoek of met andere werkzaamheden worden begonnen.
• Een ongelijke zeebodem, of de aanwezigheid van kabels, leidingen, scheepswrakken of andere obstakels is geen belemmering.

Nadelen dynamic positioning

Naast de overduidelijk voordelen zijn er ook wat nadelen aan dynamic positioning:

• De motoren moeten altijd draaien, om snel op positiewijzigingen te kunnen reageren.
• Het samenspel van de diverse motoren en scheepsschroeven is complex en vraagt nauwkeurige afstemming.
• De kosten van de benodigde apparatuur is hoog.
• Omdat de motoren altijd draaien is het brandstofverbruik hoog.
• In geval van een systeemfout is het erg moeilijk om de positie vast te houden.
• Duikers of kleine onderzeeboten zullen rekening moeten houden met de actieve motoren. De draaiende scheepsschroeven kunnen gevaarlijk zijn.
• De altijd draaiende motoren en bijbehorende installatie moeten goed onderhouden worden om uitval en positieverlies tegen te gaan. Dat onderhoud is relatief duur.