De historie van Fiat

Het Italiaanse Fiat was een van de vroege Europese automerken die meteen succes hadden. Fiat vergaarde roem met haar hypermoderne fabrieken en betaalbare auto's. Na een moeilijke periode tijdens het bewind van Mussolini vierde het merk haar hoogtijdagen in de jaren '50, '60 en '70.Het merk Fiat raakte midden jaren '90 in een lichte crisis maar dankzij enkele belangrijke nieuwe modellen is Fiat momenteel weer een belangrijke speler op de markt.

Vroeg succes.

Op 11 juli 1899 startte een groep ondernemers/investeerders onder leiding van de Italiaan Giovanni Agnelli het bedrijf “Societa Anonima Fabbrica Italiana Automobili Torino”. Een jaar later was de opening van de eerste fabriek in Corso Dante een feit. Fiat (de samentrekking van Fabbrica Italiana Automobili Torino) had direct 150 werknemers in dienst die in 1900 24 auto's produceerden. Met de eerste exemplaren deed Fiat mee aan diverse races waarin het merk erg succesvol was met de 24 HP en de 8 HP. Al snel voerde Fiat de productie op en keek het bedrijf over de landsgrenzen heen. In de Verenigde Staten werd in 1908 Fiat Automobile Co. gevestigd. Fiat zag kansen op de exploderende Amerikaanse automarkt. Naast personenwagens begon het merk ook lichte bedrijfswagens, scheepsmotoren, vrachtwagens en trams te produceren. De daaropvolgende jaren stopte de ontwikkelingen op autogebied echter niet. Zo introduceerden de Italianen onder andere de cardanas, een patent van Fiat. Ook in de racerij bleef het merk goed presteren.

Aanzien door moderne fabriek.

In 1916 werd begonnen met de bouw van een nieuwe fabriek. Het was een groots project dat werd voltooid in 1922 en ten tijde van de oplevering gold als de grootste en modernste autofabriek van Europa met onder andere een testbaan op het dak van het vijf etages tellende gebouw. De komst van deze fabriek betekende dat Fiat zich weer kon concentreren op het bouwen van personenwagens. Gedurende de Eerste Wereldoorlog spitste het merk zich namelijk vrijwel volledig toe op het produceren van legervoertuigen en verwante technieken. Fiat pakte in 1922 de draad weer op en benoemde Giovanni Agnelli als directeur. Onder zijn leiding ontstond in 1923 de eerste vierpersoons Fiat, de 509. Fiat had al vroeg door dat de productiewijze zou moeten veranderen om winstgevend te blijven en als een van de eerste Europese merken stapte het over op massaproductie.

Fiat overleeft Mussolini en Tweede Wereldoorlog.

Net toen Fiat hard aan de weg aan het timmeren was, werd het slachtoffer van het bewind van Mussolini. Fiat kon zich daardoor alleen nog maar op de nationale markt richten. Het merk zag geen andere optie dan zich te concentreren op de productie van lichte bedrijfs- en vrachtwagens omdat daar in Italië vraag naar was. Maar omdat begin jaren '30 ook het trein- en vliegverkeer begon te groeien, wist Fiat dat deze greep niet het eeuwige leven had. In 1934 en 1936 kwam Fiat met twee auto's die waren bestemd voor een breed publiek: de Balilla die als bijnaam “Tariffa minima” kreeg vanwege zijn lage gebruikskosten en de minuscule Topolino, op dat moment de kleinste productie-auto ter wereld. Fiat kwam deze periode zonder problemen door en in 1937 werd er zelfs alweer een nieuwe fabriek in Mirafiori neergezet. Ook deze fabriek gold in zijn tijd weer als toonaangevend.

Ook in de Tweede Wereldoorlog moest Fiat de productie noodgedwongen verleggen naar bedrijfsauto's en vrachtwagens. Personenwagens werden er amper geproduceerd. Aan het einde van de oorlog stierf directeur Giovanni Angnelli en hij werd opgevolgd door Vittorio Valletta. De productie kwam weer moeizaam op gang nadat bijna alle fabrieken door de oorlog waren verwoest. Het Amerikaanse Marshall plan zorgde voor de nodige steun en voorzichtig aan begon Fiat weer winst te maken. Fiat paste voor het eerst verwarming en ventilatie toe op twee belangrijke nieuwe modellen: de 1400 en de 500. Daarnaast concentreerde het merk zich op de ontwikkeling en productie van scheeps- en vliegtuigmotoren. In 1951 werkte Fiat mee aan het eerste Italiaanse straalvliegtuig, de G80.

Hoogtijdagen tijdens economische groei.

1953 betekende weer een mijlpaal voor Fiat toen zij in de 1400 voor het eerst een dieselmotor introduceerden. Enkele jaren daarna kreeg de economie een enorme impuls, waarvan ook Fiat profiteerde. De productie groeide in een korte tijd in een rap tempo en nieuwe fabrieken zowel in het binnen- als in het buitenland schoten uit de grond. De auto-industrie beleefde hoogtijdagen, zeker in Italië. Midden jaren '50 introduceerde Fiat dan ook een aantal belangrijke modellen. In 1955 kwam de 600, destijds een groot model met de motor achterin. In 1957 presenteerde Fiat de tweede generatie van de 500. Dit werd het iconische model dat tegenwoordig nog steeds zo populair is en dat model stond voor de nieuwe Fiat 500 die in 2007 werd geïntroduceerd. In 1960 kwam er ook een stationwagonvariant van de 500. Verder was het merk erg succesvol met de 1800, 1300 en 1500.

Midden jaren '60 zette de economische groei zich door. In Italië groeide het aantal auto's van 1 per 96 inwoners naar 1 per 28. Fiat bleef fabrieken bouwen en de productie opschroeven maar het ging niet allemaal val een leien dakje. Er was veel sociale onrust en in 1969 was er door het hele land al meer dan 15 miljoen uren gestaakt. Fiat kon met de nieuwe modellen die werden geïntroduceerd geen potten breken totdat in 1971 de 127 op de markt verscheen. Deze compacte hatchback werd een verkooptopper. In 1966 werd de kleinzoon van oprichter Giovanni Agnelli, genaamd... Giovanni Agnelli directeur van het bedrijf. Hij maakte zich sterk voor het verbeteren van de efficiëntie van het productieproces waardoor er veel werd geautomatiseerd. Dat dit een sterke zet was, bleek enkele jaren later wel toen de wereldwijde oliecrisis uitbrak. Fiat kwam de crisis zonder al te veel problemen door.

Fiat Holding wordt groot.

In 1978 ontwikkelde Fiat Robogate een state of the art robotsysteem dat gebruikt werd om de auto's te assembleren waardoor er nog meer geautomatiseerd kon worden. Fiat's expansiedrang was niet te stoppen: in 1979 werd een nieuwe holding Fiat Auto S.p.A. Opgericht die bestond uit de merken Fiat, Lancia, Autobianchi, Abart en Ferrari. In eerste instantie had Fiat hierin een aandeel van 50% maar dit werd later vergroot naar 87%. In 1984 verwierf de holding Alfa Romeo en in 1993 Maserati waardoor Fiat Auto S.p.A. alle modellen in het portfolio had, van compacte familieauto's tot hyperexclusieve sportwagens. Ook Magneti Marelli, zeer bekend uit de autosport, werd onderdeel van de Fiat Holding. Nieuwe modellen kwamen er ook. Meesterontwerper Giugiaro tekende in 1980 de Panda, één van Fiat's meest succesvolle modellen ooit en een auto die bovendien tegenwoordig nog steeds geproduceerd wordt, zij het in gewijzigde vorm. De Uno, die debuteerde in 1982, vormde het technologische hoogstandje van Fiat. Voor die tijd zat hij vol met innovatieve techniek en ook debuteerde er een voor die tijd bijzonder economische en schone motor: de 1000 Fire. De Tipo die in 1989 op de markt verscheen, werd verkozen tot internationale auto van het jaar.

Jaren '90: van succes naar teleurstelling.

Begin jaren '90 waren de belangrijkste modellen van Fiat de Tempra (familiewagen vanaf 1990), de 500/Cinquecento (1991) en de Punto (1993) die ook werd verkozen tot auto van het jaar. De andere Italiaanse meesterontwerper, Pininfarina, tekende samen met het Centro Stile Fiat de Coupé in 1995. De daaropvolgende jaren waren niet de beste jaren voor Fiat. Vanaf midden jaren '90 lanceerde het merk een heel scala aan nieuwe modellen maar de Ulysse (MPV), Barchetta (cabriolet), Bravo en Brava (hatchback/sedan), Marea (sedan) en Marea WE (stationwagon) en de Fiat Palio (hatchback) en Palio Weekend (stationwagon) werden geen doorslaand succes.

Eind jaren '90: het roer om; Romiti trekt Fiat uit het slop.

Giovanni Agnelli trad in 1996 af en werd opgevolgd door Cesare Romiti. Hem wachtte een moeilijke taak. Door de reeks van de matige presterende modellen de voorgaande jaren was Fiat diep weggezakt in de verkoopstatistieken en had het merk te kampen met hevige concurrentie. Romiti besloot dat het roer om moest en kwam met een nieuwe strategie. Fiat zou zich de komende jaren gaan richten op het bouwen van betaalbare auto's met veel technische innovaties. Deze strategie werkte voor het merk. Hoewel de auto's het nog steeds niet zo heel goed deden, werden de motoren van Fiat gretig afgenomen door andere merken. Met name de Multijet dieselmotoren deden het uitstekend. Bovendien begonnen de verkopen ook weer te lopen door de introductie van jonge en betaalbare modellen als de Seicento, nieuwe Punto en Stilo.

De nieuwe Fiat Panda vormde de klapper en werd het succes waar het merk zo op hoopte. Nadat eerder al met name de Multipla ondanks of misschien juist wel dankzij zijn nogal omstreden uiterlijk goede resultaten neerzette, trok de Panda in 2004 Fiat weer helemaal uit het slop. Momenteel trekt Fiat de stijgende lijn door. De nieuwste modellen als de Grande Punto en Bravo voldoen niet alleen aan de Fiat-filosofie van “value for money” maar doen het ook prima in de verkoopstatistieken en bovendien oogst hun vormgeving alom lof. Met de introductie van het nieuwe, huidige logo op de Bravo wil Fiat de nieuw ingeslagen weg kracht bijzetten en definitief afrekenen met de magere jaren '90.